Doanh nghiệp thủy sản đang gặp khó trên sân nhà

→Thủy sản Mekong có nguy cơ hủy niêm yết

→Thủy sản Việt Nam thêm 6 tháng bị "thẻ vàng"

Quy định quản lý đặt ra còn khắt khe

Nguyên nhân chính khiến các doanh nghiệp thủy sản gặp khó không phải do yếu tố cạnh tranh quá gay gắt, mà bởi những quy định quản lý đặt ra còn khắt khe hơn cả thị trường châu Âu. Đó là quy định về giới hạn hiệu năng phân tích tối thiểu của các chỉ tiêu hóa chất, kháng sinh bị cấm sử dụng trong sản phẩm thực phẩm.

Công văn mới đây của Hiệp hội chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) dẫn lại tiêu chuẩn từ Ủy ban châu Âu EC và đặt ra câu hỏi ngược lại: Tại sao những lô hàng dù đã đạt chuẩn EU lại không đạt theo quy định Việt Nam?

Theo đó, từ cuối tháng 8, VASEP đã có cuộc họp với các đơn vị liên quan từ Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, đến nay, khi gần hết tháng 9 tháng được cho là quan trọng nhất để chốt đơn hàng dịp Tết, VASEP cho biết vẫn chưa nhận được phản hồi.

Hơn 1 năm trước có đề cập tới một kiến nghị của doanh nghiệp thủy sản về Nghị định 09 ban hành 1 năm trước đó, liên quan tới việc tăng cường muối i ốt trong sản xuất thực phẩm.

Theo lý giải của VASEP, quy định này thiếu thực tiễn bởi một số sản phẩm nếu có thêm i ốt sẽ gây biến màu, biến mùi, mất khả năng chống oxy hóa và không đảm bảo được chất lượng như công bố do i ốt dễ tương tác với các thành phần khác trong thực phẩm. Chưa kể một số thủy hải sản đã có sẵn i ốt, không cần sử dụng thêm để tránh tăng chi phí sản xuất và tạo ra hàm lượng i ốt cao trong thành phẩm.

Tới tháng 7.2018, gần 3 năm sau khi quy định trên ra đời, Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham) cũng nêu ra quan điểm tương tự cho rằng yêu cầu về tăng cường i ốt gây ra nhiều khó khăn, thách thức cho ngành chế biến thực phẩm, trong đó có doanh nghiệp thủy sản.

Rõ ràng, để nâng cao chất lượng, mở rộng thị phần, bản thân doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần cam kết sản xuất đúng tiêu chuẩn và không ngừng nghiên cứu cải tiến sản phẩm. Tuy nhiên, ngược lại khâu chính sách cũng cần rà soát và cắt bỏ những quy định bất hợp lý. 

Bao giờ tháo gỡ?
 
Việc Bộ Y tế chậm có dự thảo sửa đổi Nghị định 09 như chỉ đạo từ trước đó khá lâu của Thủ tướng Chính phủ khiến cho các doanh nghiệp thủy sản vẫn đang phải vật lộn với hàng loạt khó khăn phát sinh từ việc phải bổ sung vi chất trong quá trình sản xuất, thậm chí còn bị giảm thị phần ngay tại thị trường nội địa.
 
Các chuyên gia của EU cũng không đồng tình với quy định này. Hồi tháng 7 năm nay, tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam, Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam trong bản kiến nghị có nêu rõ yêu cầu "muối dùng để ăn trực tiếp, dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường iốt" đã gây nên nhiều khó khăn, thách thức cho ngành chế biến thực phẩm, trong đó có doanh nghiê thủy sản.
 
Có thể thấy, việc bất cập trong chính sách cộng với nhiều loại chi phí đầu vào gia tăng cũng như phải tăng chiết khấu cho hệ thống siêu thị khiến doanh nghiệp thủy sản Việt khó tiếp cận thị trường nội địa. Lẽ nào các nhà xây dựng chính sách không nhận thấy rõ để giúp tháo gỡ một phần khó khăn này?
 
Theo bà Lê Thị Thanh Lâm, Phó Tổng Giám đốc công ty TNHH Thương mại Sài Gòn Food chia sẻ trên Thời báo kinh doanh, thị trường thủy hải sản đông lạnh nội địa hiện nay được chia làm hai kênh: kênh truyền thống và kênh hiện đại. Trong hai kênh tiêu thụ này, 68% doanh nghiệp thủy sản nhắm vào kênh hiện đại, 32% nhắm vào kênh truyền thống (chủ yếu là các cơ sở sản xuất nhỏ).
 
Về yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng tại nơi sản xuất, theo bà Lâm, chủ yếu là đạt tiêu chuẩn Việt Nam, HACCP, ISO, quy trình lựa chọn nguyên liệu, quy trình cấp đông, phòng kiểm nghiệm vi sinh, vận chuyển bằng xe chuyên dùng, hệ thống xử lý nước thải, tỷ lệ mạ băng, thành phần đúng với công bố.
 
Còn yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng tại nhà phân phối bao gồm: điều kiện bảo quản kho, thời gian lên hàng trên quầy, tủ đông trưng bày, xử lý sản phẩm khách bỏ lại.
 
Để nâng cao chất lượng nhằm gia tăng thị phần tại thị trường nội địa, giới chuyên gia lưu ý doanh nghiệp thủy sản Việt cần cam kết sản xuất đúng tiêu chuẩn, nghiên cứu phát triển sản phẩm mới và cải tiến sản phẩm hiện tại, cập nhật thông tin thị trường và hệ thống phân phối.
 
Tuy nhiên, điều quan trọng không kém là khâu chính sách cần khẩn trương rà soát và nhanh chóng cắt bỏ những quy định bất hợp lý để mặt hàng thuỷ sản Việt dễ dàng vào siêu thị và chuỗi cửa hàng bán lẻ, chứ không phải tạo rào cản như hiện nay.