Điện Quang có còn sáng?

Công ty Cổ phần Bóng đèn Điện Quang (DQC) đang có không ít biến động và khó khăn do cả yếu tố nội bộ và thị trường.

Trong cơn biến động

Biến động của Công ty Cổ phần Bóng đèn Điện Quang (DQC) trước hết liên quan tới cổ đông lớn là bà Hồ Thị Kim Thoa. Bà Thoa, Thứ trưởng Bộ Công Thương cũng từng là đầu tàu tại DQC suốt 14 năm (1996-2010), vừa có đơn xin thôi chức. Trước đó, bà Thoa có những vi phạm trong thời gian nắm giữ các chức vụ Bí thư Đảng ủy, Giám đốc, Chủ tịch, Tổng Giám đốc ở DQC. 

Về danh nghĩa, bà Hồ Thị Kim Thoa hiện không còn giữ chức vụ tại DQC. Tuy nhiên, trong danh sách cổ đông, bà Thoa vẫn là một trong những cổ đông lớn, nắm giữ gần 1,7 triệu cổ phiếu DQC, tương đương khoảng 4,9% vốn điều lệ. Quan trọng hơn, nhiều thành viên trong gia đình bà Thoa đều là cổ đông lớn, sở hữu tổng cộng khoảng 11,78 triệu cổ phiếu DQC, tức ở mức 34% vốn điều lệ, tính đến cuối tháng 6.2017. Hầu hết những người này đều ở vào các vị trí quan trọng tại DQC. Chẳng hạn, ông Hồ Quỳnh Hưng hiện là Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc DQC, còn bà Nguyễn Thái Nga là thành viên Hội đồng Quản trị kiêm Phó Tổng Giám đốc DQC.

Chính vì thế, khi con đường quan lộ của bà Hồ Thị Kim Thoa gặp bất trắc, giới đầu tư lo ngại, những biến động xấu của bà Thoa có thể sẽ liên lụy và tác động dây chuyền đến các thành viên trong gia đình. Điều này một phần ảnh hưởng đến giá cổ phiếu DQC với mức suy giảm xấp xỉ một nửa. Giá cổ phiếu DQC giảm còn vì tình hình kinh doanh của DQC đang rơi vào khó khăn. Theo báo cáo tài chính gần đây nhất, nửa đầu năm 2017, DQC đạt doanh thu hợp nhất 418 tỉ đồng, giảm 7% so với cùng kỳ còn lợi nhuận sau thuế lại giảm 53%, về mức 50,4 tỉ đồng.

Lãnh đạo DQC lý giải, lợi nhuận giảm mạnh chủ yếu vì  DQC không còn nguồn thu tài chính từ khách hàng Cuba. Hơn 10 năm trước, DQC từng xuất khẩu sản phẩm sang Cuba thông qua đối tác Consumimport. Năm 2007, đối tác này không thanh toán khoảng 1.000 tỉ đồng, buộc DQC phải đi vay nợ lớn từ Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV). Tuy nhiên, phía đối tác mới thanh toán dần cho DQC. Ngoài ra, giai đoạn 2008-2016, mỗi năm, DQC đều có ghi nhận doanh thu tài chính từ 50-70 tỉ đồng, gồm lãi chênh lệch tỉ giá và lãi bán hàng trả chậm. Đáng chú ý con số này ở năm 2016 là hơn 100 tỉ đồng.

Sang năm 2017, do khoản phải thu này đã xử lý hết nên DQC không còn nguồn thu từ đây. Trong khi đó, theo đánh giá của Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), hoạt động kinh doanh trong nước và xuất khẩu của DQC đều thách thức hơn trước. Ở mảng xuất khẩu, DQC từng đạt tăng trưởng mạnh vào các năm 2013-2015. Tuy nhiên, theo ghi nhận từ VDSC, phần lớn doanh thu xuất khẩu của DQC đến từ thanh lý hàng compact tồn kho. Chẳng hạn, trong 522 tỉ đồng xuất khẩu của DQC năm 2014, thì giá trị thanh lý này chiếm đến 400 tỉ đồng. Đây lại là lô hàng có giá vốn thấp nên biên lợi nhuận gộp của DQC có sự đột phá, trung bình ở mức 32% trong 3 năm này. Từ năm 2016, khi không còn phần đóng góp của lô hàng thanh lý trên, DQC bắt đầu gặp khó trên thị trường xuất khẩu. Doanh thu xuất khẩu năm 2016 của DQC chỉ còn 10 tỉ đồng. 

Trông đợi ở đèn LED

Thị trường nội địa đã và sẽ là trận địa chính của DQC. Nhưng trong thị trường này, cạnh tranh cũng rất khốc liệt. Tại Đại hội cổ đông, ông Hồ Quỳnh Hưng xác nhận, đèn chiếu sáng, nhất là đèn LED là ngành ít có rào cản nên ai cũng có thể tham gia vào. Cạnh tranh trong lĩnh vực này cũng thường không lành mạnh, khi nhiều đơn vị có thể nhập sản phẩm về tự lắp ráp, sau đó đem bán với giá rẻ và không cần kiểm định chất lượng. 

Mặc dù vậy, phía DQC có niềm tin vào cơ hội từ thị trường đèn LED. Bởi xu hướng tiêu dùng là chọn lựa đèn LED thay thế đèn huỳnh quang hay đèn compact, nhờ những đặc tính nổi trội về độ sáng, tiết kiệm điện, tuổi thọ... Nếu có điều gì cản trở sự lựa chọn đèn LED, đó chỉ là vấn đề giá cả. Tuy nhiên, theo ghi nhận chung, nhờ ứng dụng công nghệ và quy mô sản xuất lớn, giá đèn LED trên thế giới đã giảm mạnh. Chẳng hạn, giá bóng đèn LED loại A ở Mỹ đã giảm tới 90% so với thời điểm mới xuất hiện (năm 2008). Tại Việt Nam, giá đèn LED của DQC cũng đã giảm 30-40% so với cách đây 3 năm. 

Đèn LED đã giảm mạnh nhưng mức độ thâm nhập thị trường của đèn LED vẫn còn khiêm tốn. Statista ghi nhận, thâm nhập của đèn LED trên thế giới chỉ mới chiếm 26% năm 2016. Con số này tại Việt Nam ước chiếm 10%. Mặc dù vậy, Statista tự tin dự báo đến năm 2020, mức độ thâm nhập đèn LED ở thị trường toàn cầu sẽ là 61%.

Với xu hướng đó, DQC dồn lực đầu tư nhà máy đèn LED tại Khu Công nghệ cao quận 9, TP.HCM. Dự kiến năm 2018, nhà máy mới này sẽ đi vào hoạt động. Theo ông Hồ Quỳnh Hưng, đây là sẽ nơi DQC dành cho nghiên cứu, sản xuất các sản phẩm đèn LED công nghệ cao và sản phẩm thông minh, nhằm tạo sự khác biệt với thị trường. Nhà máy hứa hẹn nâng công suất lên 40 triệu đèn LED/năm. Cùng với đó, DQC sẽ bán hàng trên cả 5 kênh (truyền thông, hiện đại, trực tiếp cho các công trình dự án, online, showroom), đặt mục tiêu nâng thị phần đèn LED trong tổng lượng tiêu thụ từ 1,8% năm 2016 lên 7% năm 2021. 

Trở ngại lớn nhất đối với DQC là sự tấn công của đèn LED Trung Quốc. Theo ghi nhận từ thị trường, giá đèn LED Trung Quốc chỉ bằng một nửa giá đèn LED của DQC. Tuy nhiên, nếu xét tuổi thọ, đèn  LED Trung Quốc chỉ đạt 1% tiêu chuẩn thông thường. Vì thế, về lâu dài, VDSC cho rằng, người tiêu dùng sẽ nhận thức và chọn những sản phẩm có uy tín, chất lượng đảm bảo.  

Bên cạnh đó, với đèn LED, người tiêu dùng thường không mua từng sản phẩm riêng lẻ. Họ chuộng các loại hình cung cấp giải pháp chiếu sáng hoàn chỉnh. Khi DQC chuyển định vị từ một công ty sản xuất nguồn sáng sang một doanh nghiệp cung cấp giải pháp chiếu sáng, nghĩa là tham gia cả vào việc cung cấp dịch vụ tư vấn, thiết kế…, cơ hội cho DQC sẽ gia tăng. Mặt khác, theo đánh giá của Công ty Chứng khoán Maritime Securities Incorporation, điểm mạnh của DQC là 40% thị phần bóng đèn, cùng với đó là hệ thống phân phối rộng khắp với hơn 150 nhà phân phối và 15.000 điểm bán hàng, giúp hỗ trợ năng lực bán hàng tốt hơn là sản phẩm ngoại nhập. 

Vì vậy, Công ty Chứng khoán HSC cho rằng kết quả kinh doanh kể từ 2018 của DQC có thể tăng trưởng mạnh mẽ trở lại nhờ công suất gia tăng gấp đôi. Bên cạnh đó, tổng nợ trên tổng vốn đang khá tốt khi chỉ đứng ở mức 32% giúp Công ty có thể sử dụng thêm các công cụ về tài chính để gia tăng quy mô đầu tư và tạo đòn bẩy, thúc đẩy lợi nhuận tốt hơn trong các năm tới.

Ngọc Thủy