Điểm đến FDI: Việt Nam cạnh tranh với Ấn Độ

Trong đó, Việt Nam và Ấn Độ đang nổi lên trở thành 2 ứng viên nặng ký để giới đầu tư lựa chọn nhờ môi trường kinh doanh ổn định, lực lượng lao động dồi dào, hạ tầng cải thiện và tiến bộ trong thiết kế sáng tạo. Nhưng từ đó, một cuộc chiến cạnh tranh ngầm bắt đầu trỗi dậy.

Theo nghiên cứu của Ngân hàng JPMorgan, Apple sẽ chuyển 20% dây chuyền sản xuất iPad, 5% MacBook, 20% Apple Watch và 65% AirPods sang Việt Nam vào năm 2025. Nhờ đó, Việt Nam sẽ nổi lên như một trung tâm sản xuất linh kiện và cung cấp dịch vụ sản xuất EMS hàng đầu khu vực.

Nhưng Ấn Độ cũng đang nổi lên là một trung tâm sản xuất lớn của Apple. Xuất khẩu ‌iPhone‌ từ Ấn Độ đã đạt 1 tỉ USD trong 5 tháng tính từ tháng 4/2022. Mới đây, Apple tuyên bố sản xuất iPhone 14 tại Ấn Độ, đánh dấu cột mốc quan trọng trong chiến lược đa dạng hóa của Hãng. JPMorgan dự báo đến năm 2025, 1/4 số iPhone mà Hãng sản xuất có thể được gắn nhãn Made in India.

Khi so sánh năng lực cạnh tranh với Ấn Độ, Việt Nam có một số lợi thế nhất định. Từ chỗ chỉ đơn thuần làm gia công OEM, quốc gia Đông Nam Á này đang dần tiến lên các nấc thang cao hơn của chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là lĩnh vực điện tử. Gần đây, Samsung đã khai trương trung tâm R&D phục vụ cho thị trường Đông Nam Á với giá trị 220 triệu USD. Nơi đây sẽ tập trung nhiên cứu về trí tuệ nhân tạo (A.I), mạng 5G, dữ liệu lớn (Big Data), smartphone và máy tính bảng.

Panasonic đầu tư trung tâm nghiên cứu về công nghệ lọc không khí, máy giặt ở Bình Dương và Hưng Yên. Còn Boeing có kế hoạch mở rộng chuỗi cung ứng và mở rộng sự hiện diện tại thị trường 100 triệu dân.

Trong bảng xếp hạng Chỉ số Sáng tạo toàn cầu Global Innovation Index năm 2022, Việt Nam xếp thứ 48 trong số 132 quốc gia, đánh dấu 12 năm cải thiện liên tục. Vị trí này khá gần với Ấn Độ (40). Việt Nam cũng đánh giá là quốc gia thuộc Top đầu về xu hướng đầu tư xanh, kinh tế số. 

Khi so sánh năng lực cạnh tranh với Ấn Độ, Việt Nam có một số lợi thế nhất định. Ảnh: Daily Pioneer

Savills ghi nhận sự gia tăng mức độ quan tâm của các nhà đầu tư đến thị trường Việt Nam ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực sản xuất, bán lẻ, logistics, văn phòng và nhà ở. Việc liên tục được chọn là điểm đến của các chuyên gia trên toàn cầu cho thấy sức hút mạnh mẽ của thị trường Việt Nam đối với các nhà đầu tư, bất chấp bối cảnh kinh tế thế giới với nhiều biến động.

“Họ coi đây là một nơi hấp dẫn để kinh doanh với dân số trong độ tuổi lao động lớn và nhiều chính sách hấp dẫn. Việt Nam là thị trường có mức tăng trưởng tích cực, phù hợp để kinh doanh tiếp tục đầu tư trong thời gian dài với rủi ro thấp và tỉ lệ lạm phát được kiềm chế ở mức an toàn”, ông Neil MacGregor, Tổng Giám đốc Savills Việt Nam, phân tích.

Mới đây, Apple tuyên bố sản xuất iPhone 14 tại Ấn Độ, đánh dấu cột mốc quan trọng trong chiến lược đa dạng hóa của Hãng. Ảnh: TL

Theo ông Filippo Bortoletti, Giám đốc Dezan Shira & Associates, Việt Nam có lợi thế khi GDP bình quân đầu người cao hơn của Ấn Độ. Tỉ lệ nợ trên GDP của Việt Nam thấp hơn đáng kể so với Ấn Độ, đồng nghĩa với mức độ phụ thuộc nước ngoài thấp hơn. Lạm phát ở Việt Nam thấp hơn ở Ấn Độ có thể phần nào đảm bảo sự ổn định của giá nguyên vật liệu và các chi phí khác - một yếu tố quan trọng trong thời kỳ bất ổn. Ngược lại, đồng rupee của Ấn Độ được thả nổi tự do với tỉ giá hối đoái do thị trường quyết định khiến đồng tiền này dao động với biên độ khá lớn mỗi khi có cú sốc kinh tế xuất hiện.

Tất nhiên, Ấn Độ cũng có những lợi thế nhất định. Là nền kinh tế lớn thứ 3 châu Á, quốc gia hơn tỉ dân rõ ràng có sức hút đáng kể. Lợi thế còn nằm ở thị trường nội địa rộng lớn, lực lượng lao động dồi dào, chi phí thấp. Theo ông Filippo Bortoletti, Ấn Độ có thể sẽ giữ được lợi thế lực lượng lao động dồi dào nhưng giá cả phải chăng. Về khía cạnh này, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật (JICA) dự báo Việt Nam sẽ sớm mất lợi thế so sánh về lao động giá rẻ do tác động của già hóa dân số và chi phí lao động tăng cao. Giải pháp hiệu quả nhất là tăng năng suất lao động, nhưng đây là một thách thức lớn và tốn khá nhiều thời gian.

Nhìn chung, cuộc đua giành dòng vốn rời khỏi Trung Quốc giữa Việt Nam và Ấn Độ dự báo sẽ nóng hơn trong thời gian tới. Thực tế, nhằm hấp dẫn hơn nữa các tập đoàn đa quốc gia, những năm qua, Chính phủ Ấn Độ còn liên tiếp thực hiện nhiều chính sách cải cách kinh tế. Ví dụ, một trong những mục tiêu nổi bật của chính quyền Thủ tướng Narendra Modi là thúc đẩy năng lực sản xuất của Ấn Độ với sáng kiến "Sản xuất tại Ấn Độ" nhằm thúc đẩy đầu tư và phát triển hơn 20 ngành công nghiệp, làm nền tảng cho sự phát triển về sản xuất của Ấn Độ.

Năm 2020, nước này đã chi mạnh 20 tỉ USD để "chiêu dụ" các công ty nước ngoài chuyển sản xuất sang Ấn Độ. Vào tháng 10/2022, Thủ tướng Modi còn phê duyệt đề án "Pradhan Mantri Gati Shakti" với ngân sách 1.200 tỉ USD đầu tư hạ tầng để đón đầu các nhà máy dịch chuyển từ Trung Quốc.

Về phần mình, dù được đánh giá có phần thuận lợi khi nằm gần Trung Quốc, cũng như tiệm cận với các trung tâm công nghiệp khu vực như Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật, Việt Nam có hạn chế khi chi phí logistics còn khá cao, lên tới 20,9% GDP. Trong khi đó, con số tương ứng của Ấn Độ là khoảng 13-14% GDP. Để tăng khả năng cạnh tranh, Việt Nam sẽ cần tiếp tục và ưu tiên hơn nữa nguồn lực đầu tư cho cơ sở hạ tầng, đa dạng hóa các phương thức giao nhận, tăng cường tính kết nối và cắt giảm tối đa chi phí vận chuyển hàng hóa. 

Bên cạnh đó, theo ông Matsumoto Nobuyuki, Trưởng Đại diện Văn phòng Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật (JETRO) tại TP.HCM, Việt Nam chuẩn bị về nguồn năng lượng xanh và ổn định để bảo đảm chắc chắn sản xuất không bị gián đoạn. Ngoài ra, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo là rất quan trọng đối với Việt Nam.