Dệt may thế giới chững lại, Việt Nam tăng mạnh

Tình hình ngành dệt may thế giới năm 2017

Năm 2017 là năm thứ tư liên tiếp mà nhu cầu dệt may toàn cầu hầu như không đổi. Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), tổng nhu cầu đạt 674 tỷ USD, giảm 0,85% so với năm 2016. Căng thẳng địa chính trị, chính sách kinh tế theo chủ nghĩa bảo hộ, và việc ngừng ký kết Hiệp định TPP tạo ra sự bất ổn cho nền kinh tế toàn cầu và thương mại nói chung. Những yếu tố này ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu nhập khẩu hàng dệt may tại các thị trường lớn.

Trong bối cảnh đó, dệt may Việt Nam đạt kết quả đáng kể về tăng trưởng xuất khẩu so với các quốc gia dẫn đầu về xuất khẩu như Trung Quốc, Ấn Độ và Bangladesh.

Tăng/giảm xuất khẩu ngành dệt may của các nước.

Trong năm 2017, trong khi tăng trưởng ngành dệt may toàn cầu chững lại, ngành dệt may Việt Nam đã vượt qua các thị trường khác với mức tăng trưởng ổn định và giá trị xuất khẩu đạt 31,2 tỷ USD, tăng 10,81% so với năm 2016, và nhập khẩu nguyên liệu thô đạt 19,6 tỷ USD, tăng 13,2%, với tỷ lệ nội địa hoá là 50%.

Đã có sự chuyển dịch về số lượng đơn đặt hàng từ Trung Quốc sang Việt Nam. Có thể thấy, tổng giá trị xuất khẩu của Trung Quốc giảm gần bằng mức tăng xuất khẩu của Việt Nam trong năm ngoái (gần 3 tỷ USD). Việt Nam có vị trí sát với Trung Quốc, chi phí nhân công cạnh tranh và mạng lưới các hiệp định thương mại là lợi thế cạnh tranh giúp Việt Nam trở thành điểm đến Trung Quốc+1.

Các thành phố như Hải Phòng chỉ cách phân xưởng sản xuất của Trung Quốc là Thâm Quyến khoảng 865 km. Ngoài ra, Việt Nam có khoảng cách từ các nhà máy sản xuất đến cảng biển gần hơn, giúp giảm chi phí logistics và vận tải so với Trung Quốc. Chính phủ Trung Quốc cũng đang từng bước chuyển trọng tâm kinh tế vĩ mô từ hàng dệt may sang các ngành công nghiệp khác như công nghệ.

Tuy nhiên, so với các đối thủ cạnh tranh, thời gian và chi phí liên quan đến thủ tục hải quan tại Việt Nam vẫn cao hơn so với các nước khác. Theo VGT, gần đây, ngành dệt may đã đầu tư một lượng vốn lớn vào máy móc và thiết bị để tăng tính tự động hóa trong quy trình sản xuất chung nhưng vẫn còn phụ thuộc nhiều vào nhân công.

Vì vậy, Việt Nam vẫn còn một chặng đường dài để bắt kịp các chỉ số sản suất của các nước trong khu vực. Ngày càng nhiều đơn hàng với số lượng nhỏ hơn và thời gian giao hàng ngắn hơn giờ đây là vấn đề 'nan giải' đối với ngành may mặc và chuỗi cung ứng của ngành.

Trong năm 2018, theo VITAS, tổng nhu cầu dệt may toàn cầu dự kiến sẽ tăng trưởng khiêm tốn 1-2% hoặc thậm chí không thay đổi so với năm 2017. Mục tiêu giá trị xuất khẩu của Việt Nam năm 2018 vẫn còn khá tham vọng, dự kiến đạt 34 tỷ USD, tăng 10% so với năm ngoái. Trong 5 tháng đầu năm 2018, giá trị xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam ước đạt 13,3 tỷ USD (tăng 16,48% so với cùng kỳ), đạt 38% kế hoạch đề ra.

Vốn FDI vào Việt Nam dự kiến sẽ tăng và nắm bắt cơ hội nhờ kỳ vọng tăng trưởng từ cả Hiệp định CPTPP và EVFTA. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng cả hai thỏa thuận sẽ chưa có hiệu lực trước nửa cuối năm 2019. Khi CPTPP có hiệu lực, ngành dệt may của Việt Nam hy vọng sẽ được hưởng lợi nhờ tăng doanh thu xuất khẩu, đặc biệt là được xuất khẩu đến Canada, Mexico và Australia, ba thành viên CPTPP mà Việt Nam chưa có thỏa thuận thương mại tự do (FTA).

Với giá trị của 3 thị trường này là khoảng 10-13 tỷ USD, và thị phần của Việt Nam trong tổng kim ngạch nhập khẩu là 300 triệu đến 500 triệu USD, VGT dự báo có thể tăng giá trị xuất khẩu lên 50 triệu USD đến mỗi quốc gia trong 3 quốc gia thành viên này năm đầu tiên khi CPTPP có hiệu lực.

Tuy nhiên, cạnh tranh vẫn còn căng thẳng khi các nước xuất khẩu dệt may khác đang hành động để duy trì và tăng thị phần bằng các chính sách về bảo hiểm xã hội, thuế,... để hỗ trợ ngành của họ. Ví dụ, Bangladesh đã giảm thuế nhập khẩu vải lanh và sợi spandex từ 10% xuống còn 5% và cắt giảm thuế nhập khẩu đối với hóa chất nhuộm từ 25% xuống còn 15%.

Pakistan đã áp dụng một chế độ miễn thuế đối với nguyên liệu thô và năng lượng cho xuất khẩu dệt may. Ngành may mặc của Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu đối với thiết bị máy móc và nguyên liệu thô, không chỉ làm giảm biên lợi nhuận mà còn bị ảnh hưởng bởi biến động tỷ giá.

Cuối cùng, bất ổn liên quan đến cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ cũng là lý do để Việt Nam trì hoãn. Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex, UpCom: VGT) cho rằng nếu tăng trưởng xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam tăng đột biến khoảng 20-30% trong các quý tới, Việt Nam có thể bị vào diện theo dõi đặc biệt từ Mỹ và áp dụng mức thuế cao hơn.

Triển vọng kinh doanh năm 2018 của Vinatex

Trong năm 2017, tổng doanh thu và lợi nhuận của Vinatex đạt 18.465 tỷ đồng, tăng 11,8% so với năm 2016, vượt 15,4% kế hoạch năm của công ty. LNTT hợp nhất đạt 748,5 tỷ đồng, tăng 18,3% so với năm 2016 và hoàn thành kế hoạch năm.

So với năm 2016, trong năm 2017, VGT đều gia tăng thị phần tại các thị trường lớn như Mỹ (12,5 tỷ USD, tăng 7,1% so với năm 2016), Liên minh châu Âu (9 tỷ USD, tăng 9,1%), Nhật Bản (3,3 tỷ USD, tăng 8,2%) và Hàn Quốc (3 tỷ USD, tăng 15,5%) duy trì tăng trưởng tốt, có những đột phá trong xuất khẩu sang các thị trường khác, điển hình là Trung Quốc (3,3 tỷ USD, tăng 26%).

Tuy nhiên trong năm 2017, VGT đã phải đốt mặt với áp lực chi phí tăng khi mức lương tối thiểu tăng 7,5% so với năm trước: VGT đã phải chi thêm 700 tỷ đồng so với năm trước để trả cho việc tăng lương và chi phí an sinh xã hội. Giá bông nhập khẩu tăng 12% YoY trong khi giá bán bình quân không tăng cùng tỷ trọng, dẫn đến tỷ suất lợi nhuận gộp giảm. Tuy nhiên, tỷ suất lợi nhuận trước thuế gần như không đổi, do công ty đã giảm chi phí quản lý 15% từ việc giảm chi phí dự phòng năm 2017 là 35 tỷ đồng, giảm đáng kể so với 166 tỷ đồng vào năm 2016.

Vào thời điểm cuối năm 2017, công suất sản xuất hằng năm của VGT có sự tăng lên ở mặt hàng vải dệt thoi và sản phẩm may mặc, mức tăng lần lượt đạt 6,4% và 3,9% lên 165,4 triệu m2 và 319 triệu sản phẩm. Các sản phẩm khác như sợ và vải dệt kim có công suất sản xuất khôgn đổi lần lượt ở mức 144.216 tấn và 14.200 tấn.

Vào tháng 3/2018, Itochu vừa chi 47 triệu USD để tăng tỷ lệ sở hữu từ 5% lên 13%, trở thành cổ đông lớn thứ hai sau Bộ Công Thương (53,49%). Hiện tại, vẫn chưa có quyết định liệu SCIC hay Ủy ban quản lý vốn Nhà nước sẽ thực hiện quản lý vốn nhà nước tại VGT. Do đó, chưa có thêm thông tin về việc thoái vốn Nhà nước trong công ty.

Trong năm 2018, mặc dù VGT hoàn thành kế hoạch sản lượng tiêu thụ, nhưng lợi nhuận vẫn chịu ảnh hưởng từ tỷ giá giảm và biến động chi phí đầu vào do áp lực dự báo giá dầu tăng. Hơn nữa, khi đồng USD tăng giá, đồng VND đã mất 1% giá trị tính từ đầu năm, điều này khiến chi phí trả các khoản vay USD tăng do LIBOR tăng từ 1,5% vào cuối năm 2017 lên 2,8% trong năm nay. Kể từ đầu năm tới nay, giá bông tăng 65% và giá sợi tăng 35% trên thị trường thế giới sau khi giá dầu tăng. Đối với bông, nhu cầu cũng tăng nhanh hơn cung.

Trong năm 2018, VGT ước tính doanh thu và lợi nhuận hợp nhất có thể đạt 20.319 tỷ đồng và LNTT hợp nhất có thể đạt 788 tỷ đồng (tăng 10,04% và 5,23% so với năm 2017).

Trong quý I/2018, doanh thu thuần hợp nhất đạt 4.404 tỷ đồng (tăng nhẹ so với cùng kỳ) nhưng LNTT hợp nhất đạt 197 tỷ đồng (tăng tới 46,8%), hoàn thành 25% kế hoạch năm. Trong nửa đầu năm 2018, doanh thu thuần hợp nhất ước tính đạt 9.293 tỷ đồng  và LNTT đạt 394 tỷ đồng, tăng lần lượt tăng 6,8% và 14,2% so với cùng kỳ, hoàn thành 50% kế hoạch năm.

SSI Retail Research đánh giá, tỷ suất lợi nhuận đã cải thiện trong năm 2018, do một số dự án sợi và hàng dệt may đi vào hoạt động từ năm 2016 và năm 2017 đã bắt đầu sinh lời thay vì chịu lỗ vào năm ngoái.

Nguồn SSI Retail Research