Chứng khoán đã qua thời hoàng kim?

N ăm 2021, dù bị ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch COVID-19, thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt được kết quả ấn tượng, thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư trong và ngoài nước. Số lượng nhà đầu tư mới tham gia thị trường không ngừng gia tăng. Nhà đầu tư trong nước đã mở mới hơn 1,53 triệu tài khoản, tăng hơn 56% so với năm 2020, cao hơn nhiều so với con số của 4 năm liên tiếp (2017-2020) cộng lại.

Sự tham gia nhiệt tình của nhà đầu tư mới tạo động lực cho chỉ số VN-Index bứt phá và chinh phục những vùng đỉnh mới. Thanh khoản thị trường cổ phiếu tăng hơn 247% về giá trị so với năm 2020.

Một thời hoàng kim 

Tham gia vào thị trường với tư cách vừa là đơn vị cung cấp dịch vụ vừa là nhà đầu tư, các công ty chứng khoán đã hưởng lợi lớn trong 2 năm 2020-2021. Thời điểm này được ví như thời hoàng kim của thị trường chứng khoán khi giá tăng mạnh đi kèm với những kỷ lục về thanh khoản. 

Trong năm 2021, hàng loạt công ty chứng khoán đua nhau công bố lãi khủng. Công ty Chứng khoán SSI đạt mức lợi nhuận sau thuế hơn 2.695 tỉ đồng, cao nhất kể từ năm 2017. Công ty Chứng khoán HSC cũng đạt 1.430 tỉ đồng lãi sau thuế, gấp hơn 2 lần so với năm 2020.

Bên cạnh những khoản lãi khủng, hoạt động tăng vốn của các công ty chứng khoán cũng diễn ra thuận lợi. Tận dụng thời cơ, Công ty Chứng khoán VNDirect liên tục tăng quy mô nguồn vốn từ cổ đông cũng như các nguồn vốn huy động từ các định chế tài chính trong và ngoài nước. Trong đó, 2 giao dịch huy động vốn quốc tế với quy mô 200 triệu USD đã giúp VNDirect bắt đầu khẳng định vị thế trên thị trường vốn quốc tế.

Đi kèm với kết quả kinh doanh tích cực, nhóm cổ phiếu ngành chứng khoán cũng trở thành con cưng của nhiều nhà đầu tư khi liên tục thu hút dòng tiền. Thời hoàng kim của năm 2021, cổ phiếu VND, VCI, SSI và MBS ghi nhận mức tăng lần lượt 327%, 159%, 123% và 228% về thị giá.

Thời gian qua cũng là thời kỳ đỉnh cao đối với hoạt động đầu tư. Cổ phiếu liên tục tăng giá, có những cổ phiếu tăng vì yếu tố cơ bản, tăng vì giá hàng hóa, hay tăng giá “theo lời đồn” thì cũng đều có những giai đoạn đem lại khoản lợi nhuận lớn cho nhà đầu tư.

Tuy nhiên, cuộc vui nào cũng đến lúc tàn, bước sang năm 2022, thị trường chứng khoán diễn biến phức tạp hơn và thời gian gần đây với những cú sụt giảm mạnh đã khiến nhà đầu tư trở nên dè chừng hơn.

Giá giảm, thanh khoản sụt 

Kể từ đầu năm 2022 đến nay (25/5), chỉ số VN-Index đã giảm tới 240 điểm, tương đương hơn 15,9% kể từ tháng 1/2022. Tuy nhiên, cú sốc lớn nhất đối với nhà đầu tư có lẽ đến từ đợt sụt giảm từ đỉnh vào tháng 4/2022 của thị trường chứng khoán. VN-Index liên tục rơi hàng chục điểm với hàng trăm mã “lau sàn”. Điều này đã tác động tiêu cực đến tâm lý của nhà đầu tư, đẩy thanh khoản về vùng thấp nhất trong vòng hơn 1 năm qua.

Theo quan sát của người viết ở các hội nhóm chứng khoán, ở vị thế “cầm tiền”, những lo ngại thị trường còn rơi khiến nhà đầu tư chưa mạnh dạn mua mới. Còn ở vị thế “cầm hàng”, sau khi “thua liên tiếp trên sân” thì nhà đầu tư chuyển sang trạng thái “bảo vệ khung thành, tránh thủng lưới thêm lần nữa”. Tâm lý này khiến thanh khoản trên thị trường sụt giảm, những phiên giá trị giao dịch ở sàn HOSE thường chỉ đạt dưới 15.000 tỉ đồng/phiên.

Đối với các công ty chứng khoán, lợi nhuận chủ yếu đến từ 3 hoạt động chính, gồm tự doanh, môi giới và cho vay ký quỹ. Trong bối cảnh thị trường chứng khoán bước vào chu kỳ giảm cùng với tâm lý thận trọng của nhà đầu tư, liệu rằng cơ hội để các công ty chứng khoán báo lãi khủng có còn tiếp diễn? 

Thời kỳ hoàng kim dần qua đi, công ty chứng khoán thì khó khăn để “lãi khủng”, trong khi nhà đầu tư cũng khó khăn để có được “những món quà từ Thượng Đế”. 

Đối với việc đầu tư hiệu quả trong thị trường giảm, ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn Đầu tư Maybank Investment Bank cho rằng nhà đầu tư cần  xác định được những nhóm ngành nghề hoặc những nhóm cổ phiếu nào đi ngược xu hướng hoặc là những cổ phiếu mang tính chất phòng thủ. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi kỹ năng phân tích, cần được trau dồi khổ luyện thông qua trải nghiệm thực chiến. 

Thứ 2, nhà đầu tư có thể tham gia thị trường chứng khoán phái sinh. Ông Khánh cho rằng sử dụng phái sinh như một công cụ phòng vệ sẽ tốt hơn là sử dụng nó để “gỡ gạc”. “Thị trường chứng khoán có xu hướng tăng trong dài hạn và những doanh nghiệp hoạt hoạt động tốt, có nền tảng tốt sẽ mang lại lợi nhuận mà nhà đầu tư có thể không ngờ tới”, ông Khánh nói .