Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung: Cơ hội lớn cho cá tra Việt Nam

Thị trường tỷ dân

Năm 2017, Trung Quốc vượt qua Mỹ để trở thành nhà nhập khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam. Xuất khẩu cá tra sang thị trường Trung Quốc - Hồng Kông trong năm 2017 đạt 410,8 triệu USD, tăng 34,8% so với năm 2016, chiếm 23% tổng giá trị xuất khẩu.

Do tình hình ô nhiễm môi trường gia tăng, diện tích nuôi trồng ngày càng co hẹp cùng với sự dịch chuyển khẩu vị sang từ gia súc sang thủy sản, dự kiến nhập khẩu cá tra của Trung Quốc tiếp tục tăng trong năm nay. Trong 4 tháng đầu năm 2018, xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 146 triệu USD, tăng 30% so với cùng kỳ năm trước.

Một tin vui khác đến với ngành thủy sản Việt Nam nói chung và với các nhà xuất khẩu cá tra nói riêng. Ngày 31.5, Bộ Tài chính Trung Quốc đã công bố giảm thuế nhập khẩu đối với 221 mặt hàng thủy, hải sản đến từ các quốc gia ưu tiên (các quốc gia là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới-WTO).

Thuế nhập khẩu cá tra fillet sẽ giảm từ 10% xuống 7%, trong khi thuế nhập khẩu cá tra tươi hoặc ướp lạnh giảm từ 12% xuống 7%. Việc cắt giảm thuế sẽ giúp các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam cải thiện được biên lợi nhuận và thúc đẩy việc phát triển thị trường tại quốc gia đông dân nhất thế giới.

Thị trường Mỹ, đồng đô la và chiến tranh thương mại

Tuy đã mất ngôi vị số 1 nhưng Mỹ vẫn là thị trường nhập khẩu quan trọng của cá tra Việt Nam. Tuy vậy, sau khi Mỹ áp thuế chống bán phá giá sau kỳ xem xét hành chính lần thứ 13 (POR 13) thì chỉ có 2 doanh nghiệp là Vĩnh Hoàn và Biển Đông có thể trụ lại tại thị trường này do nhận được mức thuế theo thỏa thuận.

Tổng giá trị xuất khẩu sang thị trường Mỹ của cả ngành đạt 75 triệu USD trong Qúy I.2018, tăng 23% so với cùng kỳ năm trước. Vĩnh Hoàn với lợi thế sẵn có tại thị trường này đã đạt được mức tăng trưởng doanh thu tới 81% và chiếm khoảng 60% thị phần xuất khẩu cá tra vào Mỹ.

Thời gian gần đây đồng bạc xanh đã tăng giá rất mạnh so với các đồng tiền khác do chỉ số USD-Index đã tăng gần 6% so với đầu năm. Dù mới chỉ tăng 0,8% so với VND, nhưng theo nhiều chuyên gia kinh tế tỷ giá có thể sẽ tiếp tục biến động trong giai đoạn cuối năm theo hướng có lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Cá tra cũng là ngành có thể được hưởng lợi trong cuộc chiến tranh thương mại ngày càng căng thẳng giữa Mỹ- Trung. Hiện tại, Việt Nam chiếm 90% thị phần xuất khẩu cá tra vào Mỹ và Trung Quốc chỉ chiếm 10% còn lại.

Tuy nhiên, Trung Quốc hầu như chỉ xuất khẩu các mặt hàng giá trị gia tăng, sản phẩm chế biến sẵn nên giá thành cá tra của họ cao gần gấp đôi so với cá tra Việt Nam. Đây là vấn đề nhức nhối không chỉ với cá tra mà còn là vấn đề của nhiều loại nông sản Việt Nam khi chúng ta thường chỉ bán được sản phẩm đại trà, còn thị trường cao cấp phải nhường cho người khác.

Trên thực tế, Vĩnh Hoàn cũng đã tập trung đẩy mạnh sản xuất các loại mặt hàng giá trị gia tăng, sản phẩm chế biến với chất lượng cao . Mặt hàng này kỳ vọng sẽ mang lại 10% doanh thu cho công ty. Nếu Mỹ áp thuế cho mặt hàng cá tra hay các sản phẩm thay thế như cá rô phi từ Trung Quốc thì đây sẽ là cơ hội cho những doanh nghiệp như Vĩnh Hoàn hay Biển Đông để chiếm lĩnh nốt thị phần của thị trường tiêu thụ cá tra lớn thứ nhì thế giới.

Bức tranh thị phần đã thay đổi

Theo báo cáo IR mới nhất của Vĩnh Hoàn thì thủy sản Hùng Vương đã "bật bãi" khỏi top 5 doanh nghiệp có sản lượng xuất khẩu cá tra lớn nhất Việt Nam trong 4 tháng đầu năm 2018. Vĩnh Hoàn vẫn vững vàng ở ngôi vị số 1, thậm chí thị phần của công ty này tiếp tục tăng nhẹ từ 14,8% trong năm trước lên mức 15,2% trong 4 tháng đầu năm nay.

Biển Đông cũng gia tăng thị phần thêm 1% (lên 7%) để giữ vững ngôi vị số 2. Tuy nhiên, các vị trí sau đó đã có sự thay đổi, Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia (IDI) có mức doanh thu ấn tượng để vượt qua Hùng Vương và Nam Việt (ANV) giữ vị trí thứ 3. Ấn tượng nhất là mức tăng trưởng 104% của Trường Giang để giúp doanh nghiệp này lọt vào top 5.