"Chênh lệch giá vàng rất lớn nhưng không ai dám buôn lậu"

TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ của Chính phủ đã có một số trao đổi về những giải pháp quản lý thị trường vàng.

Đề phòng sự biến tướng nhằm "lách" quy định cấm ngân hàng thương mại huy động vàng sau ngày30/6, Ngân hàng Nhà nước ngày 4/7 đã có văn bản yêu cầu các ngân hàng thương mại tạm ngưng cung cấpdịch vụ giữ hộ vàng cho người dân để chờ Thông tư hướng dẫn cụ thể. Quan điểm của ông đối với quyđịnh cấm huy động vàng của Ngân hàng Nhà nước là như thế nào?

Việc Ngân hàng Nhà nước cấm các ngân hàng thương mại huy động vàng là đúng và cứ phạm luật là phảiphạt, nhẹ thì phạt bằng tiền, nặng hơn thì rút giấy phép, nặng hơn nữa thì "treo cổ".

Việc Ngân hàng Nhà nước cấm các ngân hàng thương mại huy động vàng nằm trong chiến lược của Chínhphủ nhằm chống vàng hóa và chống USD hóa, đẩy toàn bộ vàng và USD ra khỏi ngân hàng với tư cách làmột tài sản tiền gửi.

Sở dĩ Chính phủ làm như vậy vì đồng tiền của mình phải do ngân hàng của mình quản lý, chứ ngân hàngtrung ương của Việt Nam không thể quản lý đồng tiền của Mỹ được. Vì USD của Mỹ phụ thuộc vào chínhsách của Ngân hàng Trung ương Mỹ.

Việt Nam muốn có một chính sách tiền tệ độc lập thì phải chống cả USD hóa, chống cả vàng hóa vì giávàng bị lệ thuộc vào giá vàng quốc tế và giá vàng quốc tế cũng bị thao túng bởi những tập đoàn, quỹđầu cơ cực kỳ lớn.

Ông đã từng dự đoán rằng sau ngày 30/6/2013, nhu cầu vàng tất toán sẽ giảm, nhưng thực tế đãkhông đúng như vậy...?

Thực ra mà nói cũng có một số ngân hàng thương mại muốn tất toán trạng thái vàng của họ, nhưng họlại không có tiền mặt để đi mua vàng. Bản thân họ đang có những khó khăn lớn về thanh khoản, chonên thời hạn tất toán cứ bị kéo dài tới sau 30/6.

Thứ hai, toàn bộ những khoản vàng mà ngân hàng thương mại cho vay đi rồi, nhưng lại cho vay dài hạnmà bây giờ chưa tới hạn, nên muốn tất toán rất khó. Tất toán tiền gửi thì rất dễ, nhưng tất toántiền cho vay mới phức tạp.

Như vậy, ngân hàng đành phải làm một dịch vụ biến vàng thành tiền, tức biến nợ vàng thành nợ tiền.Điều này rất mất thời gian và nhiều doanh nghiệp cũng không chịu do giá vàng đang xuống. Cho nêncũng cần phải kéo dài thêm thời gian nữa mới xử lý được vàng cho vay.

Ông đánh giá như thế nào về các quyết sách của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đối với lĩnh vựckinh doanh vàng thời gian qua và hiện nay?

Toàn bộ các câu chuyện hạn chế nhập khẩu vàng, độc quyền kinh doanh vàng miếng của Ngân hàng Trungương và quốc hữu hóa nhãn hiệu vàng SJC và biến SJC thành xưởng của Ngân hàng Trung ương là mộthành động bắt buộc phải làm trong ngắn hạn.

Vì, thứ nhất, để tăng dự trữ ngoại tệ. Dự trữ ngoại tệ từ năm 2008 đến năm 2011 tụt từ 23 tỷ USDxuống còn 7 tỷ USD nên buộc phải tăng dự trữ ngoại tệ trở lại. Bởi Việt Nam là quốc gia vay nợ nướcngoài, nhận viện trợ nước ngoài, có thể huy động vốn nước ngoài mà dự trữ ngoại tệ thấp thì khôngai tin vì nhỡ mất thanh khoản thì lấy gì để trả đối tác.

Thứ hai, muốn giữ tỷ giá hối đoái ổn định thì dự trữ ngoại tệ phải đủ lớn để sẵn sàng can thiệp nếukhông các nhà đầu tư nước ngoài sẽ rất lo ngại rằng khi họ mang tiền vào thì đồng VND đang được giánhưng khi rút tiền ra thì tỷ giá lại "trên trời", do lợi nhuận kiếm được bằng đồng VND đến khi quaytrở lại mua ngoại tệ để đưa về nước thì còn rất ít. Do vậy, hành động hạn chế nhập khẩu vàng là đểbảo vệ cán cân thanh toán và tăng dự trữ ngoại tệ.
Nhưng hạn chế nhập khẩu vàng lại mâu thuẫn với việc càng hạn chế nhập khẩu thì chênh lệch giá vàngtrong nước và quốc tế càng gioãng ra, thưa ông?

Giá vàng trong nước và quốc tế chênh lệch cao càng tạo điều kiện cho buôn lậu vàng. Để hạn chế buônlậu, Chính phủ đã nghiên cứu rất kỹ lưỡng, các đối tượng buôn lậu vàng chỉ có lãi khi mà biến đượcvàng nhập lậu về thành vàng SJC, còn nếu không biến được thành vàng SJC thì sẽ không có lãi. Muốnvậy, các đối tượng này phải bỏ ra 200 ngàn đồng/lượng để SJC gia công cho họ, còn nếu bán ngoài thịtrường sẽ lỗ.

Để hạn chế việc lợi dụng chênh lệch giá để buôn lậu vàng thì Chính phủ tiến thêm một bước nữa làcông bố độc quyền kinh doanh vàng miếng và quốc hữu hóa luôn SJC, như vậy không thể tuồn được vàngbuôn lậu vào SJC nữa. Vì thế hiện nay tuy chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế rất lớn nhưngkhông đối tượng nào dám buôn lậu.

Như vậy, chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn, khoảng 18 tháng, chúng ta đã đưa dự trữ ngoại tệlên hơn 20 tỷ USD. Đây là một thành công rất lớn. Nhưng về dài hạn, Chính phủ phải quay trở lại cấpquota nhập khẩu vàng tương đối mạnh tay hơn để cân bằng giá vàng trong nước với giá vàng quốc tếhoặc có thể phải thành lập một sàn vàng quốc gia để vàng trong nước và vàng quốc tế liên thông vớinhau.

Nói tóm lại, các chính sách của Chính phủ rất có hiệu quả trong ngắn hạn.