Cá tra Việt Nam có nguy cơ mất vị thế độc quyền

Ngày càng mất vị thế

Mười năm qua, từ một loài cá bản địa, khai thác tự nhiên, con cá tra đã phát triển và trở thành sản phẩm chiến lược của Việt Nam. Hiện, cá tra Việt Nam đã được xuất khẩu đến 142 quốc gia và vùng lãnh thổ với sản lượng nuôi tăng gấp 50 lần, vượt ngưỡng 1 triệu tấn mỗi năm, giá trị xuất khẩu tăng gấp 65 lần, đóng góp khoảng 2% GDP của cả nước.

Nhóm sản phẩm cá tra chiếm một vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển thủy sản cả nước bởi chỉ sử dụng một diện tích rất nhỏ để nuôi (khoảng 6.000 ha mặt nước, bằng 1% diện tích nuôi tôm) nhưng lại có năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế, tạo việc làm cho hàng chục vạn công nhân, nông ngư dân, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nhất là ở vùng nông thôn ĐBSCL.

Cho đến nay, cá tra Việt Nam vẫn là hàng "độc quyền" trên trường quốc tế. Về nguyên tắc, đáng lẽ hàng độc quyền phải được bán với giá cao và có quyền quyết định về giá. Song, thực tế lại diễn ra trái ngược khi sản phẩm cá tra liên tục bị nước ngoài ép giá.

Giải thích cho nghịch lý này, Bộ Công Thương nhìn nhận, cá tra Việt Nam ngày càng mất vị thế, tính cạnh tranh trên thị trường thế giới bởi các doanh nghiệp cạnh tranh nội bộ, bán phá giá, bán hàng kém chất lượng...

Dễ dàng nhận thấy, từ nhiều năm nay, mối liên kết trong ngành cá tra quá lỏng lẻo, người nuôi và doanh nghiệp xuất khẩu luôn mâu thuẫn về quyền lợi, không liên kết được với nhau; thực trạng nuôi cá lâu nay vẫn tự phát, manh mún, nhỏ lẻ; phát triển quá nóng về diện tích, sản lượng lẫn nhà máy chế biến, trong khi cơ sở hạ tầng, hệ thống thủy lợi, kỹ thuật, nguồn vốn, quản lý nhà nước chưa theo kịp...; chiến lược tiếp thị, quảng bá hình ảnh ra thế giới còn hạn chế… Tất cả như cái vòng luẩn quẩn làm cho thân phận cá tra cứ mãi bọt bèo.



Cạnh tranh sẽ gay gắt

Hiện nay, ngoài 4 nước trong hạ lưu sông MêKông đã có nghề nuôi cá tra truyền thống là Thái Lan, Campuchia, Lào và Việt Nam, loài cá này còn được một số nước khác ở Đông Nam Á như Philippines Indonesia... đẩy mạnh sản xuất bởi nhìn thấy được những triển vọng kinh tế mà ngành này mang lại.

Chẳng hạn như tại Philippines, gần đây, Bộ Thương mại và Công nghiệp Philippines (DTI) đã giao dự án phát triển ngành cá tra quốc gia cho nhóm phát triển và điều hành nội địa (RODG) với tổng số vốn đầu tư 650 triệu peso (15,8 triệu USD) nhằm mục tiêu đạt doanh thu 945 triệu peso vào năm 2016.

Theo kế hoạch phát triển ngành cá tra của Philippines, DTI sẽ xây dựng vùng nuôi cá tra có tổng diện tích 270 ha, sử dụng 2.700 lao động và sản xuất 614 tấn cá tra fillet mỗi tháng.

Còn tại Indonesia, Tổng vụ trưởng nuôi trồng thủy sản, Bộ Biển và nghề cá Indonesia (MMAF), Slamet Soebjakto trong chương trình thăm và làm việc tại quận Tanjung Jabung Timur, Jambi, Indonesia khẳng định, tương tự như sông Mê Kông, sông Batanghari ở Jambi là khu vực tiềm năng để trở thành một trong những trung tâm nuôi cá tra lớn nhất ở Indonesia. Tiềm năng khu vực và nguồn tài nguyên cá tra của Indonesia có thể sánh được với của Việt Nam. Trên thực tế, nếu Indonesia có thể tận dụng, trao quyền và sử dụng các tài sản công nghệ sẵn có, sản xuất cá tra của Indonesia có thể vượt Việt Nam.

Slamet cho biết thêm, Indonesia có thể trở thành nhà sản xuất cá tra lớn nhất thế giới. Điều này phù hợp với chính sách của MMAF đã chọn cá tra là một trong những mặt hàng chủ lực cho công cuộc công nghiệp hóa ngành nuôi trồng thủy sản. Vì vậy, mặt hàng này sẽ được phát triển hàng năm. Hơn nữa, Indonesia có tiềm năng nuôi cá tra hơn nhờ sự phong phú của các con sông, hồ, bể chứa, các ao hồ nhân tạo.

Nguồn Báo Công thương