Bí ẩn hầm vàng Thụy Sĩ

Nằm sâu trong dãy núi Alps tại Thụy Sĩ, gần một đường băng cũ được sử dụng làm bãi đáp của các chiếc chuyên cơ Falcon và Gulfstream, là một boong-ke khổng lồ đang cất giữ một trong những kho vàng lớn nhất thế giới. Cổng vào, được bảo vệ bởi một lính canh mặc áo chống đạn, là một cánh cửa nhỏ bằng kim loại được xây nằm trong mặt núi đá granite. Đằng sau 2 cánh cửa ở sâu bên trong là cánh cổng kim loại nặng 3,5 tấn mà chỉ mở ra khi người vào nhập đúng mật mã và được một máy quét tròng mắt và màn hình nhận diện khuôn mặt “kiểm tra” thêm một lần nữa. Bên trong lại có một mê cung với các đường hầm ngoằn nghèo từng được sử dụng bởi các lực lượng vũ trang Thụy Sĩ.

Người chủ sở hữu hầm vàng này muốn giữ kín danh tính vì lo ngại vấn đề an ninh. Thậm chí vị này không muốn tiết lộ tên công ty vì sợ sẽ “vẽ đường cho hươu chạy”. Ông cũng từ chối nói về cách ông chọn lọc khách hàng muốn gửi vàng ở chỗ ông, mà chỉ cho biết ông đã phải từ chối nhiều khách hàng giàu có. “Cứ mỗi một khách hàng chúng tôi nói đồng ý, chúng tôi từ chối 1 hoặc 2 khách hàng khác. Chúng tôi không muốn dính vào rắc rối”, ông nói.

Nhu cầu cất trữ vàng đã tăng mạnh kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Nhiều người giàu có nhận thấy trữ vàng giúp họ phòng vệ trước tình hình kém an ninh ở các ngân hàng và đó cũng là một khoản đầu tư hợp lý giữa lúc các thị trường biến động, trong khi gửi vào ngân hàng hay đầu tư vào trái phiếu có rủi ro thấp hầu như không mang lại lợi nhuận gì nhiều.

Mặt khác, trữ vàng cũng có thể là một cách tránh sự săm soi của cơ quan thuế.  Bằng chứng là việc các công tố viên Mỹ, Pháp và Đức những năm gần đây không ngừng “săn đuổi” các công dân có tài khoản ở ngân hàng Thụy Sĩ mà không kê khai.

Không giống các ngân hàng Thụy Sĩ, những công ty cung cấp dịch vụ trữ vàng như công ty ẩn danh nói trên không có nghĩa vụ phải kê khai những giao dịch đáng ngờ cho nhà chức trách. Người Mỹ không bắt buộc phải tuân thủ Đạo luật Tuân thủ thuế đối với các tài khoản nước ngoài trong việc kê khai số vàng lưu trữ ở các công ty mà không phải là định chế tài chính nước ngoài.

Chính đặc điểm này giúp các công ty lưu trữ Thụy Sĩ được khách hàng ưa chuộng. Trong số xấp xỉ 1.000 boong-ke quân sự vẫn còn tồn tại khắp Thụy Sĩ, một vài trăm boong-ke đã được bán trong những năm gần đây và khoảng 10 boong-ke hiện được sử dụng làm hầm trữ vàng và cả lưu trữ dữ liệu máy tính, theo Bộ Quốc phòng Thụy Sĩ.

Ông chủ sở hữu hầm vàng nói trên cho biết ít hầm trữ vàng nào sánh được với hầm vàng của công ty ông mà theo ông, đó là kho cất giữ vàng lớn nhất thế giới dành cho các khách hàng cá nhân và là hầm vàng lớn thứ 7 trên toàn cầu. Gần đường băng làm nơi cất/hạ cánh máy bay, ông cho trang bị phòng VIP và 2 căn hộ hạng sang với các tiện nghi hiện đại dành cho khách hàng. Ông cho biết ông cung cấp cho khách chỗ ăn ngủ, nghỉ ngơi vì “nhiều người không muốn để lại dấu tích của một tờ biên nhận thẻ tín dụng và hộ chiếu” tại khách sạn và nhà hàng để cho những kẻ có ý đồ xấu “đánh hơi”.

Khoảng 10 boong-ke quân sự cũ tại Thụy Sĩ đang được sử dụng làm hầm trữ vàng. Ảnh: bloomberg.com

Cách đó vài dặm, Dolf Wipfli, nhà sáng lập và CEO của một công ty khác - Swiss Data Safe - là một trong số rất ít các công ty điều hành hầm cất trữ chịu trả lời phỏng vấn về hoạt động kinh doanh của công ty ông. Số vàng mà Swiss Data Safe cất giữ cho khách hàng được để ở một boong-ke bên sườn núi ngoài Amsteg. Trong một chuyến đưa khách tham quan Công ty gần đây, Wipfli không tiết lộ địa điểm chính xác của chỗ vàng mà thay vào đó đưa khách vào một căn phòng có chứa các máy chủ lưu trữ dữ liệu (bộ phận cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu cho khách hàng chiếm 50% hoạt động kinh doanh của công ty ông bên cạnh mảng trữ vàng). Wipfli từ chối cho biết ông tính phí bao nhiêu đối với dịch vụ trữ vàng. Website của Công ty có cả tiếng Trung Quốc lẫn tiếng Nga.

“Vàng đang trên đà tăng trưởng. Kể từ năm 2008, người ta quan tâm thực sự đến các sản phẩm thay thế cho tiền gửi ngân hàng”, ông nói. Công ty đã nhanh chóng nắm bắt nhu cầu đó. Swiss Data Safe hoàn toàn “độc lập khỏi hệ thống ngân hàng và bất kỳ tổ chức hay nhóm lợi ích nào khác”, theo một bài thuyết trình PowerPoint trình cho khách hàng xem. Swiss Data Safe và công ty ẩn danh nói trên không chịu sự quản chế của cơ quan điều hành các dịch vụ tài chính Thụy sĩ Finma. Họ cũng không phải báo cáo các hoạt động nghi ngờ cho Văn phòng Báo cáo Rửa tiền của Thụy Sĩ.

“Giao dịch vàng là một phần rất lớn của nền kinh tế Thụy Sĩ”, John Casara, từng là đặc vụ của Bộ Tài chính Mỹ và là tác giả của các cuốn sách về rửa tiền, nhận xét. Trong nửa đầu năm nay, 1.357 tấn vàng trị giá khoảng 40 tỉ USD đã được nhập vào Thụy Sĩ, theo cơ quan hải quan Thụy Sĩ, đưa 2016 trên đường trở thành năm kỷ lục kể từ năm 2013.

Dĩ nhiên, có nhiều lý do chính đáng để đầu tư vào vàng. Giá kim loại quý này đã tăng 25% kể từ cuối năm 2015. Lượng vàng trong các quỹ ETF đã tăng 39% từ đầu năm đến nay, theo Bloomberg. Dù vậy, trong một báo cáo năm 2015, Financial Action Task Force, cơ quan liên chính phủ lập ra các tiêu chuẩn chống rửa tiền, đã khuyến cáo rủi ro vàng được các nhóm tội phạm sử dụng cho mục đích tài trợ khủng bố hoặc rửa tiền.

Tháng 12 năm ngoái, một cơ quan của Thụy Sĩ cũng đã công bố báo cáo về các hộp két sắt, đề cập đến rủi ro những hộp két sắt này có thể được sử dụng cho mục đích rửa tiền và khủng bố. Những boong-ke quân sự cũ không được đề cập trong báo cáo này. “Chúng tôi không thấy bất kỳ chứng cứ nào cho thấy có liên quan đến tội phạm nhưng có thể xem đó là một “đề tài” cho tương lai”, một phát ngôn viên trả lời khi được hỏi về các boong-ke quân sự cũ.

Wipfli cho biết Swiss Data Safe cũng rất thận trọng săm soi các khách hàng tiềm năng và sẽ từ chối bất cứ khách hàng nào mà “Công ty nhận thấy có điều gì không ổn”. Theo ông, Công ty chấp nhận cho các khách hàng doanh nghiệp trữ vàng nhưng bắt buộc họ phải cho biết chủ sở hữu doanh nghiệp là ai. Công ty cũng yêu cầu được kiểm tra số vàng được cất giữ trong các boong-ke của mình. Điều đó, theo Wipfli, là để làm cho Công ty khác biệt với chính sách “không hỏi gì” của các công ty cung cấp những hộp két sắt nhỏ đang ăn nên làm ra ở bang Ticino, cách 100 dặm về phía Nam. “Chúng tôi không nhận giữ những két sắt mờ ám”, ông khẳng định.

Đàm Hoa

Nguồn Bloomberg