Báo động đỏ về suy giảm tín dụng

Theo cập nhật mới nhất từ các bản tin thị trường từ tháng 1/2013 đến nay, tình hình hoạt động củathị trường ngân hàng hết sức ảm đạm. Đợt hạ lãi suất điều hành cuối cùng của Ngân hàng Nhà nướctrong 2012 chỉ tác động nhỏ đến mặt bằng chung. Trên thị trường 1, mặt bằng lãi suất huy động VNDổn định hầu hết ở các kỳ hạn, kỳ hạn 12 tháng về 10% - 11%/năm và lãi suất cho vay ổn định quanh11% - 16%/năm.

Trái phiếu vẫn chèn tín dụng

Một thông tin không mấy lạc quan xuất hiện ngay từ đầu năm là tăng trưởng tín dụng tính đến 21/1 sovới cuối 2012 tiếp tục giảm 1,06%, trong khi huy động vốn giảm nhẹ 0,53%. Theo đánh giá của nhómnghiên cứu một ngân hàng thương mại lớn của nhà nước thì nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạngtrên là do mấy yếu tố sau.

Một, nhu cầu sử dụng vốn phục vụ sản xuất kinh doanh chưa được cải thiện bởi lượng tồn kho củadoanh nghiệp rất lớn. Tính đến 1/1/2013, chỉ số tồn kho tăng 21,5% so với cùng kỳ 2012, xuất hiệnmột số ngành có tồn kho tăng gấp 3 lần. Vì thế, các doanh nghiệp chủ yếu tập trung bán tháo hàngtồn, ít đẩy mạnh sản xuất phục vụ dịp Tết. Đi kèm với hàng tồn kho cao là nhu cầu tiêu dùng giảmrất mạnh, người dân tăng cường thắt chặt chi tiêu.

Hai, mặc dù Chính phủ rất quyết tâm xử lý nợ xấu nhưng tình trạng này vẫn giẫm chân tại chỗ. Đề áncông ty mua bán tài sản quốc gia vẫn chưa chính thức được thông qua.

Cùng đó, những chính sách của Chính phủ như giải quyết tồn kho bất động sản, cam kết cung cấp dànhgói vốn trị giá 40 nghìn tỷ đồng cho mua nhà xã hội và người có thu nhập thấp của Ngân hàng Nhànước, vẫn chưa được triển khai và hầu như chưa tác động gì nhiều đến tình hình sản xuất kinh doanhcủa doanh nghiệp.

Một chuyên gia phân tích nhận định rằng, nếu so sánh với cùng kỳ các năm 2010, 2011, 2012 thì tốcđộ tăng trưởng tín dụng của tháng 1/2013 đang thực sự báo động. Xu hướng này sẽ còn kéo dài đến hếtquý II/2013 và như vậy, sự hồi phục sức sản xuất, chi tiêu và xét ở quy mô rộng hơn là tổng cầu, vẫnchưa tìm thấy sự lạc quan.

Còn xét trên thị trường 2, không khí ảm đạm bao trùm là nét chủ đạo và chi phối hầu hết các mặt từquy mô giao dịch đến lãi suất. Nguồn cung tiền đồng quá dồi dào nên lãi suất rất thấp, thậm chí chỉở mức 1%/năm đối với kỳ hạn qua đêm, được coi là mức thấp kỷ lục của năm 2012.

Trong khi đó, đầu tưtrái phiếu Chính phủ tiếp tục là kênh hấp dẫn đối với ngân hàng.
Trên thị trường sơ cấp, chỉ trong tháng 1/2013, Kho bạc Nhà nước huy động thành công 13.460 tỷ đồngtrái phiếu và 7.290 tỷ đồng tín phiếu Ngân hàng Nhà nước, đạt tới 69% kế hoạch quý I/2013. So vớicùng kỳ 2012, lượng phát hành tăng gấp 11 lần!

Còn trên thị trường thứ cấp, doanh số giao dịch tiếp nối đà tăng từ trước đó với quy mô xấp xỉ 32nghìn tỷ đồng trong tháng này.

Lối thoát ở đâu?

"Bức tranh chung của thị trường tiền tệ, đặc biệt là nút thắt tín dụng vẫn chưa thoát khỏi u ám vốnkéo dài từ đầu năm đến nay không chỉ là sự lo ngại thông thường mà dần hiện hữu thành cơn ác mộngcho cả nền kinh tế", ông Nguyễn Đức Hưởng, Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị LienVietpostbank nói vớibáo giới mới đây.

Theo ông, nếu tổng cầu, sức sản xuất, tiêu thụ hàng hóa tê liệt nốt năm nay nữa thì hậu quả sẽ vôcùng tai hại. Bóng ma lạm phát là vẫn có nhưng không vì thế mà quá sợ hãi để rồi đẩy nền kinh tếđến chỗ giảm phát. Rất nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật, châu Âu đều đã tung ra nhiều gói kích thíchkinh tế. Nước Mỹ sau khi bỏ ra hai gói kích thích thì đã tung tiếp gói thứ ba với quy mô mỗi tháng40 tỷ USD qua kênh thị trường mở để cứu nền kinh tế. Điều đó cho thấy, họ sợ giảm phát hơn là lạmphát.

Hiện tại, Chính phủ đang cố gắng chứng tỏ rằng, nền kinh tế Việt Nam vẫn tương đối ổn định nhưngthực tế thì sự cố gắng này không phản ánh đúng thực chất tình trạng nền kinh tế. Và đến một lúc nàođó, tình trạng giảm phát xuất hiện thì tê liệt hoàn toàn.

Đồng quan điểm này, lãnh đạo một ngân hàng thương mại nhà nước cho rằng, để giải quyết vấn đề nàythì phải đi từ tháo gỡ nút thắt tín dụng mà trước hết là xử lý nợ xấu. Đáng tiếc là đề án thành lậpcông ty tài sản nợ quốc gia mặc dù rục rịch đã hơn nửa năm nhưng đến nay vẫn chưa được thôngqua.

Cũng theo ông này, giải pháp tiếp theo là phải tìm cách khôi phục tổng cầu, thậm chí là đặt lên bàncân giữa lạm phát và giảm phát. Không nhất thiết quá sợ hãi lạm phát mà kéo dài sự trì trệ của nềnkinh tế.

Ngoài ra, liên quan đến hoạt động ngân hàng, quan chức này còn tiết lộ thêm: "ở ngân hàng tôi, tíndụng bị tắc nghẽn còn ở một lý do rất lãng xẹt là cán bộ tín dụng sợ bị vào tù". Theo đó, rất trớtrêu là ở những ngân hàng thương mại nhà nước đang có tình trạng cán bộ tín dụng từ chối các nhucầu vay một cách rất bất thường. Khi tìm hiểu thì được biết, vì lo sợ sau hàng loạt vụ vi phạm luậtvà bị cơ quan chức năng "sờ gáy", nhiều cán bộ tín dụng đã chọn cách từ chối các khoản vay đểđược... yên thân.

"Không chỉ ở các ngân hàng thương mại nhà nước mà ngay cả ở ngân hàng của chúng tôi cũng có tìnhtrạng này. Một dự án có thể hôm nay tốt nhưng ngày mai lại không, thế nên không có gì chắc chắn cảvì thế, họ chọn cách ngồi im hưởng lương cho lành", ông Hưởng cho biết thêm.

Thực tế trên dẫn đến tình trạng, đầu huy động thì vẫn rất tích cực, thế nên huy động thừa rồi đểđấy, khiến các đơn vị này đành phải mua giấy tờ có giá với lãi suất thấp. Cứ tưởng thế là giữ đượcđồng vốn an toàn cho nhà nước nhưng thực ra là đang làm hại ngân hàng. Thay vì vốn phải ra khỏingân hàng để sinh lời cho nền kinh tế thì cứ loanh quanh trong ngân hàng, không chỉ thiệt hại chongân hàng mà nền kinh tế cũng bị vạ lây.