Báo cáo tài chính - chuyện vui về những số 0

Mùa báo cáo tài chính soát xét, Vận tải biển Hải Âu (SSG) vừa công bố kết quảlợi nhuận 6 tháng đầu năm bằng 0. Xin nhấn mạnh, đây không phải là con số làm tròn. Và kết quả nàyđược kiểm toán báo cáo soát xét thông qua.

Không ít người băn khoăn, một doanh nghiệp có thể thua lỗ, có thể lãi. Nhưng xác suất để có một kỳkinh doanh với con số lẻ đều bằng 0, là cực kỳ hiếm hoi và có phần phi lý. Doanh thu và chi phí củadoanh nghiệp được hạch toán theo chuẩn mực kế toán và các bằng chứng giao dịch. Vậy nên, để có 2khoản mục hoàn toàn bằng nhau (doanh thu - chi phí) là điều không dễ dàng, khi mà mỗi khoản mục làtổng hợp cả chục, cả trăm nghiệp vụ trong kỳ.

"Việc này khó như việc một người tiêu hết toàn bộ số lương nhận được trong một tháng, đúng đếntừng đồng lẻ mà không thừa một xu, không vay một đồng" - có người ví von.

Trường hợp của SSG còn thú vị ở chỗ, theo báo cáo kết quả kinh doanh, hoạt động kinh doanh chínhcủa công ty không có gì bất ngờ, lỗ thuần 9,5 tỷ đồng (cùng kỳ 2013 công ty lỗ thuần 9,8 tỷ đồng).Trong khi đó, hoạt động khác của SSG bao gồm bán tàu và nhiên liệu, tạo ra một khoản lợi nhuận đúngbằng 9,5 tỷ đồng, cân đối đến từng đồng! Quan sát thu nhập và chi phí khác, chỉ thấy doanh thu vàchi phí liên quan đến 2 nghiệp vụ nói trên.

Đây không phải là trường hợp đầu tiên một doanh nghiệp công bố lợi nhuận bằng 0. Xi măng Hà Tiên 1(HT1) đã hơn một lần có kết quả kinh doanh tương tự. Công ty này được biết đến với "biệt tài" kinhdoanh hòa vốn suốt nhiều quý. Tuy nhiên, khi có báo cáo soát xét/kiểm toán, doanh thu và chi phícủa HT1 đã không còn cân đối một các tuyệt đối như báo cáo công ty tự lập.

Đơn cử, báo cáo quý 4/2011 của HT1 cho thấy công ty có lợi nhuận bằng 0, kéo theo kết quả kinhdoanh cả quý bằng 0. Quan sát thu nhập và chi phí khác của HT1 có khoản mục thu nhập khác, chi phíkhác ngoài những khoản "rõ ràng" hơn từ nhượng bán thanh lý tài sản, phạt vi phạm hợp đồng... Khoảnlỗ khác của HT1 trong quý 4/2011 có giá trị đúng bằng lãi thuần thu được trong kỳ. Báo cáo của HT1vì vậy bỏ ngỏ khả năng công ty hạch toán một khoản bù trừ trong kỳ để có kết quả "đẹp" đếnthế.

Báo cáo kiểm toán 2011 HT1 đã lỗ ròng 8,9 tỷ đồng, thay vì 0 đồng như công ty đã báo cáo trước đó.Kết quả này của HT1 không có nhiều điều để nói về mặt kỹ thuật.

Kế hoạch lợi nhuận 0 đồng

Bên cạnh việc công bố lợi nhuận bằng 0, một số doanh nghiệp còn đặt kế hoạch kinh doanh với chỉtiêu lợi nhuận đúng bằng con số tròn trĩnh này. Có thể kể đến Hữu Liên Á Châu (HLA) với kế hoạchlợi nhuận 0 đồng năm 2014 sau khi tái cấu trúc nguồn vốn. Năm 2013 một loạt doanh nghiệp khác cũngđề ra con số tương tự: Viglacera Từ Sơn (VTS),Xây dựng Phục Hưng Holdings (PHC), Viglacera Đông Anh(DAC),... Năm 2012 có Licogi 16 (LCG)...
Cần thấy rằng, đây là những doanh nghiệp vừa trải qua những kỳ kinh doanh khó khăn và dự báo nhữngkhó khăn sẽ còn tiếp tục vào năm tới. Đặt kế hoạch 0 đồng, HĐQT công ty có thể "dễ thở" hơn trướcĐHCĐ, những người luôn yêu cầu một kết quả kinh doanh tốt nhất có thể. Ít doanh nghiệp nào "dám" đềxuất kế hoạch kinh doanh thua lỗ, mặc dù trong dự tính, doanh nghiệp đó khó có thể có lãi. Lợinhuận kế hoạch bằng 0 là một lựa chọn khôn ngoan trong trường hợp này.
Kết quả của những kế hoạch cẩn trọng đó là gì?

Năm 2012, LCG lỗ ròng 36 tỷ đồng. Năm 2013, VTS lỗ ròng 3,4 tỷ đồng, PHC lãi 7,8 tỷ đồng, DAC lãi2,2 tỷ đồng. Với riêng HLA, hiện kết quả 9 tháng niên độ tài chính 2013 - 2014 (1/7/2013 -30/6/2014) công ty đã lỗ ròng tới 413 tỷ đồng. Chỉ còn 1 quý nữa, công ty khó có thể thực hiện đượcmục tiêu khiêm tốn đề ra. Cho dù thực tế, cổ đông cũng chẳng kỳ vọn gì nhiều khi doanh nghiệp tuyênbố sẽ không có lãi.

Như vậy là, đối với các doanh nghiệp đặt kế hoạch không lợi nhuận, thông thường công ty hoặc lỗsâu, hoặc lãi mỏng. Điều này phù hợp với những dự đoán e ngại của HĐQT công ty.