10 sự kiện nổi bật của ngành thủy sản Việt Nam năm 2012

Mặc dù đã nhiều nỗ lực song giá trị xuất khẩu 2 mặt hàng chủ lực tôm và cá tra vẫn sụt giảm so với cùng kỳ năm ngoái, bù đắp lại là sự bứt phát của sản phẩm cá các loại khác (đặc biệt là cá ngừ). Cũng trong năm nay, nhiều kiến nghị lớn của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đã được Nhà nước quan tâm giải quyết hoặc tháo gỡ... Theo VASEP, dưới đây là 10 sự kiện nổi bật của ngành thủy sản Việt Nam năm 2012.

1. Xuất khẩu thủy sản đạt 6,2 tỷ USD

Dự kiến tổng giá trị xuất khẩu thủy sản năm 2012 đạt khoảng 6,2 tỷ USD, tăng 1% so với năm 2011. Có thể nói, đây là nỗ lực rất lớn của cộng đồng doanh nghiệp trong bộn bề khó khăn về vốn và thị trường ngay từ đầu năm.

2. Xuất khẩu hải sản tăng, bù đắp sự sụt giảm của 2 sản phẩm chủ lực là tôm và cá tra

Dự kiến hết năm 2012, giá trị xuất khẩu hải sản khoảng 2,2 tỷ USD, tăng 14,5% so với cùng năm trước. Đây là mức tăng trưởng khả quan, bù đắp đáng kể cho sự sụt giảm giá trị xuất khẩu tôm và cá tra.

Trong cơ cấu sản phẩm hải sản xuất khẩu, duy nhất giá trị xuất khẩu nhuyễn thể (mã HS 0307 và 16) giảm nhẹ 0,6% so với cùng kỳ năm ngoái, còn lại giá trị các mặt hàng khác như cá ngừ tăng 53,1%, cá các loại khác tăng 23,4%, cua ghẹ, giáp xác khác tăng 9,3% so với cùng kỳ năm 2011.

3. Bao bì PE bao gói hàng xuất khẩu được miễn thuế bảo vệ môi trường

Sau 4 kiến nghị liên tiếp từ đầu năm của VASEP và 1 số ngành hàng khác về việc miễn và hoàn thuế bảo vệ môi trường (BVMT) đối với bao bì PE đóng gói hàng xuất khẩu, ngày 14/9/2012, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 69/2012/NĐ-CP (NĐ 69) sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 2 Nghị định số 67/2011/NĐ-CP ngày 8/8/2011 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế BVMT, trong đó quy định bao bì PE bao gói hàng xuất khẩu không nằm trong đối tượng chịu thuế BVMT.

Tiếp đến ngày 20/12/2012, Bộ Tài chính có Công văn số 17615/BTC-CLTC báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề xuất của Bộ trong đó đề nghị cho phép không thu thuế BVMT đối với bao bì đóng gói sẵn hàng hóa theo quy định tại NĐ 69 (trường hợp đã nộp thuế thì sẽ trả lại số thuế đã nộp hoặc trừ vào số thuế phải nộp kỳ sau).

4. Doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu tiếp tục được hưởng ân hạn thuế 275 ngày có điều kiện

Ngày 20/11/2012, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Quản lý Thuế. Theo đó, Luật đã sửa đổi, bổ sung Điều 42 của Luật Quản lý Thuế hiện hành theo hướng giữ nguyên quy định thời hạn nộp thuế 275 ngày đối với hàng hóa là nguyên liệu, vật tư nhập khẩu để sản xuất hàng hóa xuất khẩu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp muốn được áp dụng quy định này phải đáp ứng đủ 4 điều kiện.

Như vậy, sau nhiều lần VASEP và một số hiệp hội ngành hàng kiến nghị, Bộ Tài chính đã đề xuất Chính phủ kiến nghị Quốc hội điều chỉnh một số quy định trong Luật Quản lý Thuế nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.

5. Cá tra Việt Nam đạt mục tiêu sản xuất bền vững theo tiêu chuẩn ASC

Cuối tháng 11/2012, ngành cá tra Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu đề ra cho năm 2012 là có 10% sản phẩm cá tra đạt chứng nhận ASC và đang phấn đấu đến năm 2015 có 100% sản phẩm đạt một trong các chứng nhận nuôi có trách nhiệm, trong đó 50% đạt chứng nhận ASC.

Chứng nhận ASC xác nhận rằng cá tra được nuôi có trách nhiệm, giảm thiểu tối đa tác động xấu đến môi trường, đến các nhân viên của doanh nghiệp và cộng đồng dân cư xung quanh.

6. Tôm Việt Nam gặp khó tại thị trường Nhật Bản vì Ethoxyquin

Năm 2012 là năm tôm Việt Nam gặp khó khăn nhiều nhất tại thị trường Nhật Bản khi vướng rào cản Ethoxyquin. Từ ngày 18/5/2012, 30% số lô tôm nhập khẩu từ Việt Nam vào thị trường Nhật Bản bị kiểm tra Ethoxyquin với mức giới hạn cho phép 0,01ppm và từ ngày 31/8/2012, toàn bộ số lô tôm nhập khẩu từ Việt Nam đều bị kiểm tra.

Do đó, trong 6 tháng liên tiếp kể từ tháng 7/2012, giá trị xuất khẩu tôm sang thị trường này sụt giảm từ 1,4 - 16,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Mặc dù Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, VASEP và doanh nghiệp thủy sản đã có nhiều nỗ lực nhằm cải thiện tình hình nhưng cho đến nay, xuất khẩu tôm sang thị trường này vẫn chưa tìm ra "lối thoát".

7. Nuôi tôm nước lợ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch bệnh tôm nuôi chết sớm (EMS)

Năm 2012 nuôi tôm nước lợ bị ảnh hưởng nghiêm trọng trên diện rộng khi có tới 100.766 ha nuôi tôm bị thiệt hại do dịch bệnh tôm chết sớm (EMS).

Theo Tổng cục Thủy sản, bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (AH-PNS) chiếm 45,7% diện tích bị thiệt hại và xảy ra chủ yếu trên diện tích nuôi tôm công nghiệp, phần còn lại do bệnh đốm trắng và đầu vàng.

Với việc đã xác định được sơ bộ nguyên nhân gây tôm chết nhiều và chết sớm vào cuối năm 2012 của Tổng cục Thủy sản, ngành tôm kỳ vọng EMS sẽ được loại bỏ trong năm 2013.

8. Cá tra đối mặt với khó khăn: thiếu vốn, cạnh tranh không lành mạnh, giá thức ăn tăng liên tục

Năm 2012, do thiếu vốn nên nhiều người nuôi và doanh nghiệp cá tra phải giảm đáng kể quy mô sản xuất, ảnh hưởng đến việc làm và đời sống của nhiều người lao động trong ngành. Hầu hết ngân hàng đã chỉ cho doanh nghiệp vay vốn ngắn hạn một cách dè chừng hoặc từ chối cho vay.

Từ quý II, khi tín dụng bị siết chặt đột ngột, hạn mức cho vay giảm mạnh, một số doanh nghiệp đã phải bán tháo hàng, nhằm thu hồi vốn, có nguồn trả lãi và vốn vay ngân hàng. Nhiều hộ dân và doanh nghiệp nuôi bị lỗ đã phải giảm sản lượng hoặc ngừng nuôi. Doanh nghiệp sản xuất thức ăn cũng bị khủng hoảng theo do nhu cầu giảm và khó thu hồi nợ.

9. “Xóa tên” 300 doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản

Số lượng doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của cả nước năm 2012 đã giảm khoảng 300 so với năm trước, từ hơn 900 doanh nghiệp xuống còn hơn 600 doanh nghiệp.

Phần lớn doanh nghiệp bị "xóa tên" là các doanh nghiệp thương mại thuần túy và các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn về thị trường và vốn cho sản xuất.

Điều này cho thấy những khó khăn trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu thủy sản của doanh nghiệp và sự cần thiết phải tái cấu trúc doanh nghiệp cho phù hợp với tình hình khó khăn chung.

10. Mỹ trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam

Từ cuối tháng 11/2012, Mỹ đã trở thành thị trường lớn nhất nhập khẩu thủy sản của Việt Nam, tăng 5,4% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Điều này liên quan đến sự sụt giảm mạnh liên tiếp trong xuất khẩu thủy sản VIệt Nam sang EU ngay từ đầu năm.

Trong năm 2012, Mỹ là thị trường lớn nhất về nhập khẩu cá ngừ và lớn thứ 2 về nhập khẩu tôm và cá tra từ Việt Nam. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần thận trọng trước việc "đổ dồn" xuất khẩu sản phẩm sang thị trường Mỹ năm 2013.

Nguồn Vasep