Kiều bào muốn đóng góp nhiều hơn cho công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo của Việt Nam

Trong khuôn khổ Hội nghị Người Việt Nam ở nước ngoài toàn thế giới lần thứ 4 và Diễn đàn trí thức và chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài năm 2024; trong phiên chuyên đề: “Kiều bào với sự phát triển công nghệ cao của Việt Nam”, các kiều bào đã tập trung thảo luận vào 2 vấn đề quan trọng là vai trò của kiều bào với ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo của Việt Nam.

Việt Nam hướng tới xây dựng đội ngũ gồm 50.000 kỹ sư bán dẫn, 100 doanh nghiệp thiết kế, 1 nhà máy chế tạo chip, 10 nhà máy đóng gói, kiểm thử, đạt doanh thu 25 tỉ USD/năm. Trong đó, vai trò của đội ngũ kiều bào nhằm hiện thực hóa mục tiêu chiến lược trên là vô cùng quan trọng.

Theo bà Nguyễn Thị Vân Anh, Trung tâm Khoa học và đổi mới trong nghiên cứu Spintronics (sản xuất chip bán dẫn), thuộc Đại học Tohoku, Nhật Bản, Việt Nam cần đáp ứng tốt các yêu cầu về cơ sở hạ tầng tốt cho việc sản xuất chip, chuẩn bị chuỗi cung ứng phù hợp và đặc biệt chuẩn bị tốt nguồn nhân lực. 

Bà Vân Anh cho rằng liên kết đào tạo là hướng mà Việt Nam có thể triển khai được, nhất là trong bối cảnh Nhật Bản đang đối mặt với tình trạng dân số già, mất cân bằng về giới.

Trước hết là nên sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực hiện có từ các trường đại học tại Việt Nam. Sau đó là thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Xây dựng hướng đào tạo nguồn nhân lực số lượng và chất lượng để làm sao phù hợp với nhu cầu của các nhà máy sẽ đến Việt Nam để đầu tư. Đào tạo nguồn nhân lực trẻ kết hợp thông qua giữa học và hành. Việt Nam cần xây dựng chiến lược phát triển chip bán dẫn một cách phù hợp. Xây dựng cơ chế phù hợp để có thể đẩy mạnh hợp tác 3 bên: Công ty-trường học-Chính phủ.

Ông Dương Minh Tiến, Chuyên gia đóng gói chip, Kiều bào Hàn Quốc chia sẻ, ngành sản xuất chip được xác định như là mục tiêu chiến lược cho an ninh quốc gia lẫn phát triển khoa học công nghệ. 

Từ năm 2020 đến nay, hơn 150 tỉ USD được các chính phủ trên thế giới (chủ yếu Mỹ, EU, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc) "bơm" vào ngành chip để thu hút các công ty đúc chip lớn, như Intel, Samsung, TSMC cho việc xây dựng và mở rộng các nhà máy tiên tiến. Do đó, khi các nhà máy đúc chip đi vào hoạt động hết công suất thì đòi hỏi lĩnh vực đóng gói phải đầu tư mở rộng năng lực sản xuất. Vì vậy, Việt Nam cần chuẩn bị nguồn lực sẵn sàng để đón nhận làn sóng đầu tư của lĩnh vực đóng gói trong vòng 5-10 năm sắp tới.

Ông Dương Minh Tiến cho biết thêm, Malaysia là đối thủ khu vực trực tiếp của Việt Nam trong thu hút đầu tư thiết kế và đóng gói chip. Malaysia chiếm 13% trong thị phần đóng gói chip và chính phủ đã hỗ trợ 5,3 tỉ USD để mục tiêu thu hút 107 tỉ USD đầu tư trong lĩnh vực đóng gói chíp.

Với quy mô dân số chỉ bằng 30% của Việt Nam, nhưng Malaysia đã đặt mục tiêu đào tạo 60.000 kỹ sư cho ngành bán dẫn.

Tuy nhiên, ông Dương Minh Tiến cho rằng, Việt Nam nên tận dụng một số lợi thế đặc biệt để da dạng thu hút đầu tư từ Israel bên cạnh các quốc gia truyền thống, như: Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan (Trung Quốc).

Mặt khác, với vị trí địa lý gần Thung lũng Silicon của Trung Quốc (Quảng Châu-Thâm Quyến- Đông Hoàn), Việt Nam rất phù hợp cho chiến lược China+1 của các công ty lớn trong việc giảm rủi ro về địa chính trị và chiến tranh thương mại.

Bên cạnh đó, Việt Nam có rất nhiều hiệp định thương mại tự do và đối tác chiến lược với các cường quốc công nghệ để hàng hóa từ Việt Nam được ưu đãi thuế khi xuất khẩu sang các thị trường lớn. Chính vì vậy, Việt Nam nên tận dụng cơ hội này để giảm bớt thủ tục hành chính, phân quyền cho cấp cơ sở để việc sản xuất, kinh doanh và mở rộng đầu tư của các doanh nghiệp lớn trở nên dễ dàng hơn.

Theo ông Minh Tiến, Việt Nam cần đảm bảo an ninh năng lượng, năng lực tiếng Anh cho sinh viên và ưu tiên chuẩn bị cho làn sóng đầu tư của đóng gói chíp và kiểm thử trong tương lai.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Ngọc Mai Khanh (kiều bào Nhật Bản), chuyên gia tại Tập đoàn Marvell Technology cũng cho rằng, Việt Nam ở vị trí thuận lợi để thu hút các nhà sản xuất muốn đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Các lợi thế này gồm chính trị ổn định, chi phí lao động cạnh tranh và vị trí gần Thung lũng Silicon của Trung Quốc; có 19 hiệp định thương mại tự do với nhiều quốc gia khác nhau.