Kinh doanh casino vẫn là một canh bạc?

Từ The Grand Hồ Tràm Strip đến Laguna Lăng Cô, liên tiếp những khu nghỉ dưỡng tích hợp (intergrated resort - IR) có casino được mọc lên, đưa Việt Nam vào bản đồ IR thế giới. Mô hình IR không mới trên thế giới, nhưng chỉ sau khi Singapore thành công vượt trội với 2 IR khai trương vào năm 2010, hình mẫu này trở thành làn sóng đầu tư mới ở các nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Bằng cách nào Singapore đã đạt được thành công như vậy? Casino có phải là động lực chính? Và công thức đã thành công ở Singapore có phát huy hiệu quả tại Việt Nam?

SINGAPORE: GIẢM CASINO, TĂNG RESORT

IR là một hình thức giải trí tích hợp bao gồm giải trí, thực phẩm và đồ uống, mua sắm, triển lãm và sòng bạc. Sòng bạc là một phần không thể thiếu của IR khơi dậy cuộc thảo luận rộng rãi từ tất cả các thành phần xã hội. Những khu nghỉ dưỡng được đầu tư casino luôn kỳ vọng sẽ không chỉ nâng cao vị thế của chính dự án mà còn góp phần thay đổi cục diện thị trường bất động sản nghỉ dưỡng cũng như góp phần thu hút lượng lớn du khách, tăng nguồn lực tài chính phát triển cơ sở hạ tầng, hạn chế dòng tiền chảy ra nước ngoài.

Ở châu Á, nhiều chính phủ đã khuyến khích phát triển công nghiệp IR để cải thiện phúc lợi của người dân, tăng trưởng kinh tế và lợi thế cạnh tranh. Hai khu IR Singapore đã đạt được danh tiếng là mô hình thành công, dẫn đến sự “bùng nổ casino” tại châu Á, bao gồm Việt Nam, Hàn Quốc, Philippines và ngay cả Nhật.

Trong số này, Singapore nổi lên như một hình mẫu về phát triển IR với những khái niệm mới. Hợp pháp hóa sòng bạc ở Singapore đã trải qua nhiều năm thất bại. Đối mặt với những thách thức về triển vọng kinh tế toàn cầu, ngành du lịch Singapore có nguy cơ bị sụt giảm do cạnh tranh từ Trung Quốc, Ấn Độ và Thái Lan. Việc bước vào cuộc khủng hoảng kinh tế ở thị trường nội địa đã khiến Singapore chính thức thông qua dự án phát triển du lịch và hợp pháp hóa casino dựa trên cơ sở IR vào năm 2006.

Marina Bay Sands (MBS) là một trong những dự án IR quy mô lớn của Singapore.

Las Vegas Sands và Genting International là 2 nhà phát triển có uy tín với giá thầu được đề xuất cao nhất, đã được bật đèn xanh để quản lý và vận hành IR tại Singapore. Trong khi cả hai IR được xây dựng để cung cấp giải trí vô tận, casino cao cấp và chỗ ở khách sạn, Marina Bay Sands (MBS) với trị giá đầu tư 5 tỉ USD đặc biệt được đánh giá cao là địa điểm tổ chức các cuộc hội nghị và triển lãm đẳng cấp thế giới trong khi Resorts World Sentosa (RWS) được đầu tư 6 tỉ USD tập trung vào việc trở thành điểm đến gia đình vui nhộn.

Đóng góp 1-2% GDP hằng năm của Singapore, IR trực tiếp sử dụng 20.000 nhân viên và hỗ trợ 40.000 việc làm cho đảo quốc sư tử, trong đó 65% là người địa phương, cùng với các hợp đồng giá trị khoảng 1,1 tỉ USD được chuyển nhượng cho các công ty có trụ sở tại Singapore.

Chỉ sau 4 năm các IR hoạt động, khối lượng du khách đến Singapore tăng 60% và doanh thu ngành du lịch tăng 90%, doanh thu thuế từ casino đã đóng góp đáng kể vào sự cải thiện tài khóa, với con số ước tính 2 triệu USD vào năm 2016. Theo Bộ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp Singapore Chee Hong Tat, hoạt động chơi bài đóng góp hơn 2/3 tổng doanh thu của các IR mặc dù chỉ được dành 3% tổng diện tích sàn và doanh thu chơi bài khiến các IR có thể thương mại hóa để cung cấp dịch vụ chơi bài tiện nghi như một gói tích hợp.

Từ tỉ lệ 3% diện tích ban đầu, khu vực casino sẽ giảm xuống 2,3% thậm chí khi cả 2 chủ đầu tư gia tăng hết 2.500m2 lên tổng diện tích 32.500m2 sòng bạc vào giai đoạn 2 của quá trình mở rộng các khu IR được quyết định vào tháng 4.2019, do khu vực giải trí không liên quan đến casino mở rộng với tỉ lệ lớn hơn nhiều. Như thuật ngữ “khu nghỉ dưỡng tích hợp” chỉ ra, các dự án IR dự định phát triển các địa điểm du lịch của Singapore theo cách toàn diện hơn. Bằng chứng của tuyên bố này là Chính phủ Singapore đã thúc đẩy các nhà đầu tư giảm thiểu không gian sòng bạc trong MBS và RWS. “Tất nhiên thu nhập từ sòng bạc rất đáng kể, nhưng tôi muốn nói rằng IR, thay vì một mình sòng bạc, là một phần không thể thiếu của du lịch Singapore”, Tiến sĩ Yooil Bae, Giảng viên Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, nhận định với NCĐT.

Đi vào hoạt động từ năm 2010, giấy phép kinh doanh casino của hai IR hết hạn vào năm 2017. Chính quyền Singapore đã tận dụng tuyệt hảo cơ hội thương thảo với các chủ đầu tư khi nói “không có kế hoạch phát hành thêm giấy phép”. Vào tháng 4.2019, những nhà đầu tư đồng ý bơm thêm một khoảng 9 tỉ USD để gia hạn giấy phép này, với dự kiến sẽ thu hút thêm 500.000 khách quốc tế mỗi năm và đóng góp 500 triệu đô la Singapore vào tổng sản phẩm quốc nội hằng năm.

Bên cạnh việc sử dụng phát triển bền vững để thúc đẩy ngành công nghiệp IR, Singapore còn tích cực phát triển cơ sở hạ tầng trong nước và hỗ trợ đầy đủ khả năng cạnh tranh của ngành thông qua các hoạt động của IR, như Singapore FLYER, Formula One Championship Edition và các tính năng kiến trúc...

Nghiên cứu của Đại học Công nghệ Triều Dương cho thấy, khi phát triển và thúc đẩy một dự án IR, trước tiên, một quốc gia (khu vực) phải kiểm tra xem môi trường của nó (chính trị, kinh tế, xã hội, công nghệ) có ổn định hay không và liệu sản lượng của ngành dịch vụ có chiếm hơn 70% GDP hay không. Mục đích là để đảm bảo nhân viên liên quan đến ngành dịch vụ và các ngành công nghiệp hỗ trợ hợp tác để hỗ trợ dự án IR.

Tiếp theo, liên quan đến các yếu tố điều kiện tượng trưng cho nguồn cung, bao gồm sự phát triển bền vững và sự sáng tạo của chính phủ ở các khu vực tập trung vào IR, chiến lược phải đủ để duy trì lợi thế cạnh tranh quốc gia năng động và tạo điều kiện cho các quỹ đầu tư vào phát triển ngành liên quan đến IR. Tất cả các chỉ số liên quan đến lợi thế cạnh tranh quốc gia này có thể phát triển hiệu quả ngành IR, tăng tốc xây dựng cơ sở hạ tầng địa phương, phát triển công nghiệp hoàn hảo, kích thích thị trường tiêu dùng, cải thiện đời sống và phúc lợi địa phương, tăng giá trị du lịch, đa dạng hóa ngành du lịch và tăng khả năng cạnh tranh quốc gia.

Có thể thấy, Singapore nhỏ, diện tích như Phú Quốc, quản lý rất tốt nhưng cũng rất thận trọng khi  hạn chế mở casino ở trong thành phố. Còn Việt Nam?

ĐẶT CƯỢC CHO MÔ HÌNH NÀO?

Các khu nghỉ dưỡng kết hợp với phát triển casino luôn tấp nập, thậm chí còn tạo nên thành phố nghỉ dưỡng lớn nhất thế giới. Đặc biệt, bất động sản ở khu vực này hoặc lân cận luôn đắt đỏ, vượt xa các đối thủ cùng phân khúc nhưng vắng bóng casino. Đối với Việt Nam, nhờ vị trí chiến lược khi chỉ mất một vài giờ bay từ nhiều nước châu Á khác, chính trị ổn định, nhiều chính sách ưu đãi, mô hình khu nghỉ dưỡng phức hợp kèm casino đang là một trong những lựa chọn của các nhà đầu tư bất động sản.

Andrew Lo, Giám đốc Điều hành của Tập đoàn Suncity Group Holdings, nói trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg: “Doanh thu tiền cược của chúng tôi ở thị trường Macau đã giảm 20% trong vài tháng qua, nhưng tổng doanh thu trên toàn thị trường chỉ giảm dưới 10%. Vậy giờ phải đi đâu kinh doanh đây? Câu trả lời là thị trường nước ngoài”. Suncity Group lên kế hoạch vận hành khu phức hợp kèm sòng bạc Hoiana (tên cũ Nam Hội An) cuối năm nay. Nhà đầu tư đến từ Macau kỳ vọng dự án 4 tỉ USD này sẽ là mảnh ghép quan trọng, tạo cú hích tăng trưởng cho Tập đoàn trong kỷ nguyên mới.

Từ khi The Grand Hồ Tràm Strip, khu IR đầu tiên ở Việt Nam mở cửa vào năm 2013 với vốn đầu tư lên tới 4 tỉ USD, đã có thêm hàng chục dự án IR khác trên các tỉnh ven biển, trong đó mới nhất là dự án 2 tỉ USD Laguna. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Nguyễn Anh Thư, Giảng viên Đại học RMIT, người đang thực hiện nghiên cứu về tác động của The Grand Hồ Tràm Strip, chỉ có 3 trong số các dự án kể trên đạt chuẩn IR quốc tế nằm ở Vũng Tàu, Phú Quốc và Quảng Ninh. Bỏ qua những tiêu chuẩn, thì các dự án được tuyên bố là IR hầu như đi theo công thức chung về khu nghỉ dưỡng với nhiều khách sạn, sân golf, các hoạt động vui chơi giải trí trong nhà và ngoài trời và không thể thiếu casino. Kỳ vọng của IR không nằm ngoài việc thu hút khách du lịch, tăng việc làm và thu nhập cho xã hội và nhà nước.

“Từ khi có IR ở Hồ Tràm, khu vực xung quanh phát triển thấy rõ”, Tiến sĩ Anh Thư nói về việc các resort, nhà hàng và khách sạn đã lần lượt được xây dựng xung quanh. Số liệu của Sở Du lịch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho thấy trong khoảng 5 năm từ 2012-2017, số lượng cơ sở lưu trú trong tỉnh đã tăng từ 184 lên 1.015 cơ sở, trong đó từ 1 resort 5 sao với 144 phòng ban đầu đã tăng lên 4 resort với 1.848 phòng. Tuy nhiên, khác với kỳ vọng về việc kéo dài thời gian lưu trú của khách du lịch và thu hút du khách quốc tế về khu IR có casino chỉ dành riêng cho người mang quốc tịch nước ngoài, số lượng khách lưu trú chỉ tăng 10% trong 5 năm đó và con số 300.000-400.000 khách nước ngoài lưu trú hầu như không thay đổi trong cùng thời gian.

Với số vốn đầu tư 500 triệu USD (hoặc 1,1 tỉ USD), IR Hồ Tràm gồm tổ hợp khách sạn 5 sao, sân golf, khu trò chơi trẻ em, trung tâm thương mại và casino chỉ mới mở cửa cho khách vào tham quan và cà phê trong thời gian gần đây, vẫn chưa hòa vốn và đang tìm một nhà đầu tư nước ngoài khác để chuyển giao. Chưa tính đến tác động xã hội của việc mở cửa casino trong khu vực, kỳ vọng về tạo việc làm cho người dân địa phương dường như cũng hạn chế. “Người địa phương thường làm những vị trí thấp vì thiếu kỹ năng”, Tiến sĩ Anh Thư nhận xét, “những vị trí cao do lao động nhập cư từ nơi khác đến đảm nhiệm và đang có một dự án xây nhà ở, trường mẫu giáo và trường học cho những nhân viên này”.

Corona Resort & Casino là dự án tổ hợp IR tại Phú Quốc.

“Thu nhập trung bình của người dân Việt Nam đang tăng, nền tảng dân số lớn cộng với tầng lớp trung lưu đang mở rộng khiến các dự án IR không chỉ nhắm đến việc tăng khách du lịch nước ngoài mà còn cả nội địa”, bà Dương Thùy Dung, Giám đốc Cấp cao CBRE, nhận xét về sự khác biệt giữa IR Việt Nam với mô hình IR Singapore. Xu hướng nghỉ dưỡng của người Việt đang thay đổi theo thời gian là lý do bà Dung lạc quan về sự phát triển của mô hình IR trong thời gian tới. “Nếu đi du lịch cả gia đình thì tôi sẽ ưu tiên chọn IR như tại Phú Quốc, ở đó có nhiều loại hình giải trí đa dạng đáp ứng nhu cầu của mọi thành viên trong gia đình”, bà Dung nói. Lựa chọn của bà Dung có lẽ cũng tương đồng với những gia đình cùng phân khúc.

“Điều quan trọng là dịch vụ cộng với việc kết nối cơ sở hạ tầng, cùng với việc thử nghiệm quy mô hợp lý”, bà Dung nhận định. Khi Sentosa chia giai đoạn thực hiện trong kế hoạch tổng thể, tương tự dự án tại Phú Quốc cũng phát triển theo nhiều giai đoạn khác nhau, trong đó casino sắp khai trương sẽ thí điểm cho phép người Việt Nam tham gia. Trong lúc IR Phú Quốc tận hưởng việc di chuyển gần với sân bay ngay tại chỗ, thì IR tại Vũng Tàu còn chờ đợi sân bay quốc tế Long Thành được xây dựng để rút ngắn khoảng cách 2 giờ di chuyển, đồng thời thương thảo về những hợp đồng năng lượng với các nhà cung cấp trong vùng. Bản thân các nhà đầu tư và quản lý hàng đầu thế giới về casino như Las Vegas Sands (Mỹ) muốn theo mô hình khu phức hợp nghỉ dưỡng casino tập trung vào thị trường khách MICE (du lịch kết hợp hội nghị, hội thảo, triển lãm, tổ chức sự kiện). Những thành phố lớn với cơ sở hạ tầng đầy đủ luôn được ưu tiên. Các casino của Las Vegas có hệ thống chơi bài có trách nhiệm. Họ cho rằng cờ bạc là giải trí, tỉ lệ ăn luôn được ấn định rõ ràng, chứ không phải nghề kiếm sống.

Điều này tương đồng với nhận xét của Tiến sĩ Yooil về chìa khóa thành công của Singapore, trong đó có việc phát triển cơ sở hạ tầng để đáp ứng nhanh chóng các yêu cầu mới. “IR với casino là xu hướng của thế giới, nhưng việc IR của Việt Nam có cạnh tranh được với khu vực không còn phụ thuộc vào việc kết nối cơ sở hạ tầng, dịch vụ và đặc biệt là việc có những đặc điểm nổi trội hơn hẳn”, bà Dung nhận xét.