Tencent: Từ kẻ chuyên đi sao chép đến tham vọng toàn cầu

Tập đoàn internet khổng lồ Tencent của Trung Quốc thường tổ chức cuộc họp ban lãnh đạo hàng năm tại một khu nghỉ dưỡng ở Nhật Bản, hoặc một khách sạn ở thung lũng Silicon. Mùa thu năm ngoái, họ đã tổ chức một sự kiện khác thường: một cuộc đi bộ kéo dài hai ngày trên vùng sa mạc khắc nghiệt Gobi, dành cho 14 lãnh đạo cao cấp nhất của hãng.

Khi chặng đường dài tới 26 km của ngày thứ nhất gần kết thúc, một số thành viên đã đề ​​nghị bỏ cuộc. Martin Lau, Chủ tịch của Tencent Holdings, và "Pony" Ma Huateng, đồng sáng lập kiêm CEO, đã kiên quyết yêu cầu mọi người tiếp tục đi tới.

Vào ngày thứ hai, họ đi bộ thêm 26 km nữa, trong trạng thái mệt mỏi và bàn chân phồng rộp, tới thành phố Đôn Hoàng, nơi từng là cửa ngõ của Con đường Tơ lụa. Trong khi chuyến phiêu lưu này diễn ra, giá cổ phiếu của Tencent tăng mạnh khiến hãng này này trở thành công ty có giá trị vốn hóa lớn nhất không chỉ ở Trung Quốc, mà còn trên cả toàn châu Á. Ban lãnh đạo Tencent đã nhiệt tình ăn mừng sự kiện này bằng một bữa tiệc thịnh soạn tại khách sạn.

Chủ tịch Martin Lau của Tencent. Ảnh: Bloomberg

Mặc dù vậy, họ nói rằng mình không ăn mừng vì giá cổ phiếu lên, mà là vì hoàn tất thành công cuộc hành trình trên sa mạc. Vài tháng sau, trong một cuộc gặp gỡ với Bloomberg, ông Lau kể lại: "Chuyến đi này thể hiện văn hóa của công ty. Chúng tôi tập trung nhiều hơn vào nơi chúng tôi muốn đến và hành trình đó diễn ra như thế nào, hơn là giá cổ phiếu".

Khởi đầu khiêm tốn

Nơi mà Tencent đang muốn hướng đến là những thị trường  bên ngoài Trung Quốc. Từ trụ sở tại Thâm Quyến, Tencent đã len lỏi vào mọi mặt cuộc sống hằng ngày ở Trung Quốc. Hơn 2/3 người Trung Quốc sử dụng hai ứng dụng nhắn tin của hãng là WeChat và QQ cho mọi thứ, từ nhắn tin đến mua sắm, tán tỉnh, hẹn hò, xem video, chơi game, đặt mua thực phẩm và gọi taxi.

Theo nhà đầu tư mạo hiểm Mary Meeker, người Trung Quốc dành 1,7 tỷ giờ mỗi ngày cho các ứng dụng của Tencent, nhiều hơn thời gian mà họ dành cho tất cả các ứng dụng khác cộng lại.

Cách đây 19 năm, ông Ma đã thành lập Tencent tại một văn phòng chật chội ở Thâm Quyến với ba người bạn cùng lớp và một người bạn khác. Khi phát triển sản phẩm đầu tiên của công ty, họ sao chép lại dịch vụ nhắn tin ICQ của Israel và sửa đổi cho thích hợp với thị trường Trung Quốc.

Không giống như nhà đồng sáng lập của Alibaba là tỷ phú Jack Ma (không có họ hàng gì với nhau), Pony Ma có rất ít kinh nghiệm với thế giới bên ngoài, chỉ biết chút tiếng Anh, và hiếm khi xuất hiện trước công chúng. Các đồng nghiệp và bạn bè nói Ma là một nhà kinh doanh điển hình của xứ Quảng Đông, nhút nhát và luôn cảnh giác với công chúng. Trong một bức ảnh chụp cuộc họp năm 2015 giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và 28 giám đốc công nghệ nổi tiếng thế giới (có cả Jeff Bezos, Tim Cook và Jack Ma), mọi người đều mỉm cười và nhìn vào máy ảnh. Ngoại lệ duy nhất là Pony Ma, người đang nhìn chằm chằm vào chân mình.

"Pony" Ma Huateng, nhà đồng sáng lập Tencent. Ảnh: Bloomberg

Trong khi ông Ma là nhà lãnh đạo đưa ra tầm nhìn của Tencent, thì ông Lau (44 tuổi( lại đóng vai trò chiến lược gia và quản lý hoạt động hàng ngày, cũng như là người trả lời các câu hỏi trong các đại hội cổ đông hàng quý của Tencent. Mảnh khảnh và đeo kính, ông Lau là một con chiên ngoan đạo và một người đam mê game. Ông cũng được nhiều người yêu thích và tôn trọng -  ít nhất là những người đã từng nghe kể về ông.

"Tôi thực sự nghĩ rằng hầu hết mọi người ở Thung lũng Silicon không biết Martin Lau là ai", Sean Liu, một nhà quản lý đầu tư người Trung Quốc đang làm việc tại quỹ Vy Capital ở San Francisco nói. "Đây là một sự thật gây sốc, bởi vì nó sẽ giống như việc người ta không biết Sheryl Sandberg (COO của Facebook) là ai nếu họ có quan tâm đến Facebook. So với Sheryl, Martin Lau có nhiều quyền lực và ảnh hưởng hơn nữa tại Tencent và trong cộng đồng công nghệ Trung Quốc. "

Mặc dù ông Lau học đại học ở Hoa Kỳ, nói tiếng Anh lưu loát, và đươc xem là bộ mặt của Tencent trước công chúng, nhưng cho đến bây giờ ông vẫn lảng tránh sự chú ý của truyền thông phương Tây. Nhưng bây giờ thì mọi chuyện đã khác: ông Lau đang đứng trước một trong những thách thức lớn nhất trong kinh doanh, đó là đưa một công ty thuần chất Trung Hoa đi ra thế giới.

Hai lần gửi lời mời

Lần đầu tiên ông Lau biết đến Tencent là vào năm 2003. Khi đó, công ty này đã thành lập được 5 năm, còn Lau thì đang làm việc tại Goldman Sachs. Vào thời điểm đó, Tencent có khoảng 1.000 nhân viên và được biết đến chủ yếu nhờ dịch vụ nhắn tin QQ - ứng dụng đầu tiên cho phép thanh thiếu niên Trung Quốc kết bạn trực tuyến qua những mối quan tâm và hoàn cảnh giống nhau  - với biểu tượng là con chim cánh cụt nháy mắt.

Tencent đã kiếm được doanh thu 735 triệu nhân dân tệ (108 triệu USD) trong năm 2003, từ việc bán quảng cáo và dịch vụ bổ sung trên QQ, và đang bắt đầu tiến vào mảng game. Tuy nhiên, vụ sụp đổ bong bóng dotcom đầu những năm 2000 đã khiến cho các nhà đầu tư ban đầu hoài nghi về triển vọng của Tencent, và họ đã bán phần lớn cổ phần lại cho công ty truyền thông Naspers của Nam Phi.

Đó cũng là lúc Tencent đã lên kế hoạch tổ chức IPO. Khi ấy, Lau chuyên phụ trách mảng viễn thông và truyền thông ở văn phòng của Goldman tại Hồng Kông. Trong nỗ lực giành quyền tổ chức IPO cho Tencent, ông Lau và các đồng nghiệp đã cố gắng tỏ ra là người thông thạo công nghệ, thậm chí đã tìm cách lách qua tường lửa mạng máy tính của công ty bằng cách nhở một đồng nghiệp ở Bắc Kinh tạo hộ các tài khoản QQ. Sau đó, họ in tên tài khoản QQ của mình vào danh thiếp mới trước khi đi gặp Tencent.

Kết quả là Goldman giành được quyền thực hiện IPO cho Tencent. Đội ngũ lãnh đạo Tencent đã rất ấn tượng với Lau. Trong buổi roadshow trước khi niêm yết, họ đã đề nghị ông về làm việc cho Tencent. Ông Ma và các đồng sáng lập của ông có nền tảng rất vững về công nghệ, nhưng họ không có nhiều kinh nghiệm quốc tế, và họ biết rằng mình cần tìm kiếm sự trợ giúp để xây dựng một doanh nghiệp bền vững. Vốn đang làm việc cho Goldman Sachs, Lau cho rằng điều này sẽ tạo ra mâu thuẫn lợi ích. Nhưng Lau cũng thừa nhận rằng ông không hoàn toàn lạc quan với triển vọng của công việc khi đó. "Ở một mức độ nào đó, tôi đã cân nhắc xem đề nghị là thật hay không ", ông nhớ lại.

Tencent chính thức được niêm yết vào tháng 6/2004, huy động được 1,4 tỷ dollar Hong Kong (180 triệu USD). Các trò chơi đầu tiên của hãng khá là thành công, giúp doanh thu của công ty tăng 55% trong năm đó. Đến cuối năm 2004, Pony Ma và các đồng sáng lập của ông, khi đó đã là những triệu phú, lại một lần nữa mời Lau về làm việc cho họ.

Trong top 5 ứng dụng iOS phổ thông nhất Trung Quốc, có tới 3 ứng dụng thuộc sở hữu của Tencent. Ảnh: Bloomberg

Trong một chừng mực nào đó, có thể nói cả cuộc đời của ông Lau đã đi trên con đường hướng về công việc này. Cha mẹ của ông, vốn đều là những kỹ sư điện, là những người Hoa sinh ra ở nước ngoài (cha ông sinh ra ở Ấn Độ, mẹ ông ở Indonesia), sau đó gặp nhau và kết hôn ở Bắc Kinh. Lau và chị gái của ông đã được sinh ra trong những năm cuối cùng của Cách mạng Văn hoá. Gia đình Lau đến Hong Kong khi ông lên 6 tuổi, trong thời kỳ cải cách của ông Đặng Tiểu Bình. "Nhiều biến cố đã xảy ra, và sau cùng họ cần tìm kiếm một tương lai tốt hơn cho con cái của họ," Lau kể lại bằng tiếng Anh. "Đó là một khoảng thời gian đau đớn."

Ông Lau, tên thật đầy đủ là Lau Chi Ping, đã trải qua quãng đời thơ ấu còn lại ở Hồng Kông, với những trò chơi điện tử trên máy tính Apple II và mơ mộng về việc sản xuất tên lửa. Nhưng sau đó ông nhận ra rằng chỉ có người Mỹ mới có thể tham gia vào cuộc đua vũ trụ, vì thế ông đã quyết định theo học chuyên ngành kỹ thuật điện tại Đại học Michigan ở Ann Arbor.

Lau được Arthur Yeung, một giáo sư chuyên ngành quản lý, đón tiếp tại Sân bay Detroit. Yeung sau này đã hướng dẫn Lau rất tận tình, và cũng trở thành một cố vấn Tencent. Cũng có xuất thân từ Hồng Kông, ông Yeung thường giúp đỡ đồng bào của mình. Ông giới thiệu Lau với một nhà thờ gần khuôn viên trường. Lau bắt đầu đến đây thường xuyên. Ở đó, ông đã gặp người vợ tương lai mình là Millie, một sinh viên khoa kinh doanh cũng đến từ Hồng Kông.

Với tinh thần ham học, Lau đã tốt nghiệp Đại học Michigan và sau đó nhận được bằng Thạc sĩ Kỹ thuật từ Stanford, và bằng MBA của trường kinh doanh Kellogg tại Đại học Northwestern. Sau đó, ông đã đi làm tại công ty tư vấn McKinsey & Co., sau đó nữa là Goldman.

Lời đề nghị lần thứ nhì của Tencent đã thuyết phục Lau, bởi vì nó sẽ cho phép ông tận dụng khả năng kỹ thuật của mình, dù mức lương của ông sẽ giảm đánng kể.. Ma ban đầu cho Lau giữ chức giám đốc chiến lược, phụ trách quan hệ nhà đầu tư và hoạt động M&A, hai lĩnh vực ít ai biết tại Trung Quốc vào thời điểm đó.

Lau bắt đầu áp dụng các quy chuẩn doanh nghiệp Mỹ, như đặt ra mục tiêu doanh thu cho Tencent, và triển khai kế hoạch 5 năm nhằm tiến vào các lĩnh vực mới như mạng xã hội và truyền thông kỹ thuật số. Ông Hans Tung, giám đốc điều hành GGV Capital và là đồng cổ đông tại dịch vụ gọi xe Didi cùng với Tencent, bình luận: "Những quy chuẩn này là cần thiết cho một công ty non trẻ đang phát triển rất nhanh vào năm 2004".

Năm 2006, Ma đề bạt Lau làm chủ tịch và là người phụ trách hoạt động hàng ngày của công ty. Mặc dù doanh thu của Tencent tăng gấp đôi vào năm đó, 5 người sáng lập đã nhận ra rằng công ty sẽ sớm cần sự quản lý chuyên nghiệp hơn. Trong một cuộc trao đổi nội bộ vào thời điểm đó, họ phải đề xuất một người có thể kế nhiệm mình. Ma đã chọn Lau.

Nhìn lại bản thân

Tencent đã tăng trưởng nhanh chóng trong 5 năm tiếp theo, lùng sục tìm kiếm những trò chơi hay trên khắp châu Á và tích hợp chúng vào QQ. Công ty đã có 4 trong số 5 trò chơi được ưa chuộng nhất tại các quán cà phê internet tại Trung Quốc trong năm 2011, và kiếm được những khoản tiền khổng lồ từ việc bán vật phẩm game. Mạng xã hội Qzone của Tencent cũng trở nên thông dụng. Nhà đầu tư mạo hiểm người Nga Yuri Milner nói: "Tencent là nhà tiên phong trong việc kết hợp giữa mạng xã hội và chơi game”.

Tencent cũng nổi tiếng là kẻ chuyên sao chép sản phẩm của người khác. Nhiều doanh nghiệp Trung Quốc sợ hãi và ghê tởm Tencent, và tin rằng nếu họ tạo ra một sản phẩm tốt thì sẽ bị Tencent sao chép lại. Các kênh truyền thông phương Tây như Business Insider coi thường khả năng sáng tạo và mô hình kinh doanh của Tencent. Tạp chí China Computerworld đã trưng ảnh chú chim cánh cụt (biểu tượng của Tencent) với diện mạo đầy máu me lên trang bìa của mình cùng với một dòng chú thích tục tĩu. Tencent cũng vướng vào tranh chấp với công ty bảo mật Internet Trung Quốc Qihoo 360 Technology, khi cả hai cáo buộc lẫn nhau về hành vi độc quyền (Tencent cuối cùng đã thắng vụ kiện này).

Chú chim cánh cụt của Tencent lên bìa China Computerworld. Ảnh: themarysue.com

Trong năm 2011, Lau và Ma quyết định rằng Tencent cần những thay đổi lớn. Họ đã mời 72 chuyên gia đầu ngành tham gia vào 10 cuộc họp kín, mà nhân viên công ty gọi là "đại hội thiên đình". Những vị khách mời được phép thoải mái chỉ trích và buộc tội những nhà lãnh đạo Tencent, và họ không ngần ngại tận dụng quyền này tối đa. Ông Hu Yanping, người thành lập công ty tư vấn Internet DCCI và FutureLab ở Bắc Kinh, cho biết: "Các vị lãnh đạo của Tencent hoàn toàn không lường trước được rằng những phản hồi này là mạnh mẽ và phũ phàng đến mức nào. Đây là lần đầu tiên họ nghe được những điều thật sự khó nghe."

Điều này đã giúp ban lãnh đạo Tencent hiểu rằng những vấn đề mà họ đang gặp phải là rất nghiêm trọng, chứ không phải chỉ là những rắc rối về mặt PR. Ông Lau cho biết "Chúng tôi bắt đầu nhận ra có điều gì đó không ổn,". Đặc biệt, Tencent cần một cái gì đó để rũ bỏ tai tiếng về việc chuyên đi copy các đối thủ.

May mắn cho Tencent, họ đã có sẵn câu trả lời. Một đêm khuya vào cuối năm 2010, lập trình viên Allen Zhang, người sáng lập ra một công ty startup ở Quảng Châu mà Tencent sau đó đã mua lại, đã gửi một tin nhắn tới Ma. Zhang nói rằng ông có thể phát triển một mạng xã hội được thiết kế riêng cho điện thoại thông minh. Ông Ma, vốn thường thức khuya đến tận 4 giờ sáng, đã đồng ý. Sau đó. Zhang và 10 đồng nghiệp khác đã phát triển nên Weixin, sau này trở thành WeChat.

Dịch vụ này đã được tung ra vào tháng 1/2011, và bùng nổ cùng lúc với việc người Trung Quốc ngày càng sử dụng nhiều thoại thông minh. WeChat đạt 100 triệu người sử dụng vào năm 2012 và tăng gấp 3 lần trong một năm sau đó. Rút kinh nghiệm từ việc kiểm soát chặt chẽ QQ, Tencent cho phép các công ty đối tác mở tài khoản chính thức trên WeChat để phát thông điệp và tương tác với người dùng, điều này đã tạo thêm động lực cho WeChat.

Đà gia tăng người dùng của WeChat. Ảnh: walkthechat.com

Đồng thời, Tencent cũng bắt đầu cắt giảm những mảng kinh doanh không hiệu quả và phát huy các thế mạnh của mình. Vào năm 2013, Tencent đã từ bỏ hoạt động kinh doanh tìm kiếm, nhượng lại nó cho đối thủ cạnh tranh là Sogou, và đầu tư 448 triệu USD vào Sogou. Năm sau, Tencent đã bán lại mảng ​​thương mại điện tử không thành công của hãng cho JD.com, và đầu tư 214 triệu USD vào JD để đổi lấy 15% cổ phần của công ty này.

Trước khi tiến hành những thỏa thuận này, Tencent "tham gia vào mọi thứ", theo lời của Zhang Lei, nhà sáng lập kiêm CEO của Hillhouse Capital Group, và một trong những người đầu tiên rót vốn vào JD.com và Tencent. Sau các thỏa thuận này, "Tencent chỉ tập trung vào những gì công ty này làm tốt nhất và ủy thác các mảng kinh doanh cho các đối tác". Zhang tin rằng phần lớn các sáng kiến này la do Lau đưa ra. Ông nói rằng: "Martin là một nhà phân tích kinh doanh vĩ đại. Ông ấy biết đâu là những chiến trường thực sự quan trọng".

WeChat hiện có 937,8 triệu người dùng, hơn 1/3 trong số đó dành ra hơn 4 giờ/ngày cho dịch vụ này. Để so sánh, hãy xem xét rằng một người bình thường trên thế giới chỉ dành hơn 1 giờ/ngày cho tất cả các ứng dụng Facebook, Instagram, Snapchat và Twitter. Các dịch vụ của Tencent đang len lỏi khắp Trung Quốc, khiến các công ty start-up khó mà từ chối liên minh với công ty này, hoặc chấp nhận vốn đầu tư từ nó. Andy Mok, người sáng lập và chủ tịch của Red Pagoda Resources LLC, cho biết:"Chuyện này giống như câu nói trong phim 'Bố già': 'Tôi sẽ đưa ra một đề nghị khiến bạn không thể từ chối’. Nếu bạn không nhận tiền của họ, thì họ sẽ đầu tư vào một đối thủ cạnh tranh của bạn, và đó có thể là một sai lầm chết người".

Đại đế chế

Với sự trỗi dậy của WeChat, Tencent đã cố gắng để hành động như, hoặc ít nhất tỏ ra là, một nhà lãnh đạo công nghệ toàn cầu. Cuối năm nay, hãng sẽ khai trương trụ sở mới - một cặp tòa nhà chọc trời bằng kính được thiết kế bởi công ty kiến ​​trúc NBBJ Design LLP ở Seattle. Các tòa tháp này được nối với nhau bởi 3 cây cầu trên cao, giống như một cặp robot khổng lồ đang khiêu vũ. Văn phòng làm việc của Ma và Lau sẽ ở gần nhau.

Thiết kế trụ sở mới của Tencent. Ảnh: The Nanfang

Ngày nay, Ma tập trung vào việc phát triển sản phẩm và công nghệ. Ông giữ vai trò chủ trì các cuộc họp quản trị hàng tuần tại công ty, vốn có thể kéo dài 10 tiếng hoặc lâu hơn. Ma cũng phụ trách việc kết nối với với chính phủ, bởi vì các quan chức lãnh đạo Trung Quốc mong muốn nói chuyện với người đứng đầu tập đoàn, và nguồn gốc Hồng Kông của Lau khiến ông này không thích hợp.

Về phần mình, Lau đã bỏ nhiều thời gian để tìm kiếm các cơ hội M&A quốc tế. Tencent đang tiến gần đến sự bão hòa thị trường ở Trung Quốc và phải tìm kiếm thị trường mới nếu muốn duy trì đà phát triển mạnh mẽ. Lau nói rằng hồi năm 2013 ông từng muốn thực hiện một vụ đầu tư “chiến lược” đáng kể vào Snapchat nhưng cuối cùng chỉ đạt được một thỏa thuận nhỏ. Lau từ chối tiết lộ những con số cụ thể. Ông cho biết: " van Spiegel (CEO của Snapchat) khi đó cũng không chắc chắn liệu thương vụ này có phải là một điều tốt hay không. Vào phút chót, ông ấy quyết định mình không cần một nhà đầu tư chiến lược".

Vào đầu năm 2014, Tencent quan tâm đến việc lại mua dịch vụ nhắn tin WhatsApp. Thương vụ này sẽ gây sốc cho thế giới và đưa Tencent vươn ra toàn cầu. Nhưng khi gần đến giai đoạn cuối cùng của thỏa thuận, Ma đã phải đi phẫu thuật lưng, và trì hoãn chuyến thăm thung lũng Silicon để chốt thương vụ với người sáng lập WhatsApp là Jan Koum. Mark Zuckerberg (nhà sáng lập kiêm CEO Facebook) sau đó đã nhập cuộc và mua lại WhatsApp với giá 19 tỷ USD, nhiều hơn gấp đôi mức giá mà Tencent đã đề xuất.

Năm ngoái, Lau cuối cùng đã tìm ra một mục tiêu mới. Tập đoàn SoftBank Group của Nhật Bản đã rao bán công ty trò chơi di động Supercell Oy của Phần Lan, nhà phát triển các trò chơi cực kỳ ăn khách như Clash of the Clans và Clash Royale. "Khi SoftBank nói với chúng tôi rằng họ đang muốn bán công ty này, chúng tôi đã hít một hơi thật dài và nói rằng mình nên xem xét chuyện này một cách nghiêm túc", Lau nói. Tencent đã tham gia đàm phán để mua Supercell, và Lau đã bay tới Helsinki, dù khi đó đang bị sốt cao, để gặp các nhà điều hành của công ty này. Để chuẩn bị, ông đã làm điều mà bất cứ nhà lãnh đạo trong hoàn cảnh của ông cũng đều sẽ làm: chơi thử Clash Royale. Và Lau đã chơi nhiều đến nỗi có lúc ông đứng hạng 97 toàn cầu về điểm số. "Đó là một cách điều tra chi tiết của tôi", Lau nói một cách nghiêm túc. Khi Ilkka Paananen, CEO của Supercell, nghe về số điểm này, ông đã tỏ ra hoài nghi và thách Lau đấu với một nhân viên Supercell rất giỏi trò chơi này. Kết quả là Lau thắng. Ngay sau đó, Tencent đã giành được quyền kiểm soát Supercell.

Tencent cũng đã cố gắng để bành trướng ra toàn cầu một cách hữu cơ, bằng cách ramắt sản phẩm của mình ở các quốc gia khác nhau. Nhưng một số ưu thế giúp công ty trở thành kẻ thống trị ở Trung Quốc đã không phát huy tác dụng ở những nơi khác. Ví dụ như về mặt thiết kế, người dùng Trung Quốc đã quen với nhiều tính năng phức tạp được tích hợp trong một ứng dụng lớn. Ở nước Mỹ, nơi có nhiều ứng dụng khác nhau cho từng mục đích chuyên biệt như đặt vé xem phim, mua đồ ăn, đọc tin tức,... thì mọi chuyện khó khăn hơn nhiều.

Một dịch vụ khác mà Tencent mới chỉ bắt đầu đưa ra nước ngoài là dịch vụ thanh toán WeChat Pay, hiện được sử dụng bởi khoảng 600 triệu người tại Trung Quốc - và thậm chí còn được chấp nhận bởi đối thủ trước đây của Tencent là Qihoo. Dịch vụ này tận dụng các khoản phí giao dịch thấp của các ngân hàng Trung Quốc, cho phép người dùng gửi bao lì xì ảo với số tiền nhỏ cho nhau. Ở phương Tây, phí ngân hàng cao hơn đáng kể, làm cho các giao dịch nhỏ như vậy không thực tế.

WeChat Pay đang lấn sân AliPay về mặt tổng giá trị giao dịch. Ảnh: bankinnovation.net

Tiếp đó, Tencent còn phải đối phó với sự cạnh tranh từ Facebook và WhatsApp, vốn có lợi thế thị trường rất lớn ở khắp mọi nơi bên ngoài Trung Quốc. Lau nói việc vươn ra nước ngoài "là thách thức của mọi công ty Trung Quốc. Chúng tôi đã cố gắng quốc tế hóa WeChat. Nhưng thực tế là đã có những sản phẩm khác trên thị trường".

Có lẽ niềm hy vọng lớn nhất của Tencent về việc mở rộng ra nước ngoài là ngày càng có nhiều người Trung Quốc di chuyển hoặc đi du lịch nước ngoài, và mang WeChat đi theo họ. Nhưng cũng có một thách thức ở đây. Các nhà nghiên cứu về quyền công dân tại Đại học Toronto vừa thông báo rằng Tencent hay rà soát nội dung của người dùng để xem có những từ khoá "nhạy cảm" hay không, và hay loại bỏ nội dung và hình ảnh liên quan đến các chủ đề chính trị và văn hoá gây tranh cãi - như tất cả các công ty internet Trung Quốc phải làm. Tencent cũng kiểm duyệt tài khoản của những người dùng WeChat đăng ký ở Trung Quốc và có đi du lịch quốc tế, ngay cả khi họ đổi số điện thoại di động.

Tecncent không bình luận gì về báo cáo này, nhưng nếu những phát hiện này là đúng, nó có thể đặt công ty vào một tình thế khó khăn. Masashi Crete-Nishihata, nhà quản lý nghiên cứu tại Citizen Lab của Đại học Toronto, cho biết: "Để đạt được thành công lớn hơn, WeChat phải duy trì nền tảng của nó ở Trung Quốc, và phải luôn chịu sự kiểm soát của chính phủ Trung Quốc trong khi tìm cách mang lại một trải nghiệm hấp dẫn để thu hút người dùng quốc tế".

Lau cho biết, Tencent "luôn có tôn chỉ rằng nếu bạn hoạt động ở một quốc gia nào, bạn phải tuân theo luật pháp của họ."

Tất cả điều này có nghĩa là công việc của ông sẽ trở nên khó khăn hơn. Lau và Ma cũng đang đặt cược vào các công nghệ khác nhau, khiến Tencent vượt ra khỏi những ngành kinh doanh cốt lõi ban đầu. Mùa xuân năm nay, công ty đã công bố kế hoạch mở các phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo (AI) ở Thâm Quyến và Seattle; Lau cũng nói rằng công ty đang phát triển một bộ loa thông minh, có thể được tung ra trong một vài tháng tới. Và Tencent đã mua 5% cổ phần của hãng xe điện Tesla, sau một loạt cuộc họp với Elon Musk ở California.

Như thường lệ, Tencent vẫn đang tạo ra thêm những kẻ thù mới, và một vài trong số này là những đối thủ cực kỳ nguy hiểm và giàu có. Đầu năm nay, Tencent đã giới thiệu những "chương trình mini" cho phép người dùng smartphone truy cập các dịch vụ của các công ty khác trên WeChat, mà không phải tải xuống ứng dụng của các công ty này. Nhiều nhà quan sát cho rằng Tencent muốn biến WeChat thành một hệ điều hành di động, và tấn công vào các cửa hàng ứng dụng của Google lẫn Apple. Vài tháng sau, Apple đã buộc Tencent phải vô hiệu hóa một tính năng cho phép người sử dụng WeChat trên iPhone tặng tiền cho các blogger, bởi vì nó bỏ qua chức năng thanh toán của Apple. Đây có phải là khởi đầu cho cuộc chiến giữa những người khổng lồ? Lau đã bác bỏ ý tưởng này.

Nhưng ngay tại một nơi không quá quan tâm về các hành vi độc quyền như Trung Quốc, Tencent vẫn phải cẩn thận với vị thế của kẻ thống trị. Hãng này đã gây ra nhiều tranh cãi vào tháng 5 khi bổ sung thêm vào WeChat một công cụ tìm kiếm của chính Tencent, và bổ sung chức năng dòng tin (news feed) theo kiểu Facebook. Những người bên ngoài lo lắng rằng nó cho phép Tencent kiểm soát quá nhiều tin tức và nội dung. Các thông điệp phản đối Tencent nhanh chóng bắt đầu xuất hiện trên các mạng xã hội Trung Quốc. Người ta đã lan truyền ảnh chụp giao diện WeChat mới, được chú thích bằng phông chữ màu đỏ sáng, nêu tên tất cả các công ty mà Tencent đang đe doạ với từng tính năng trong ứng dụng này.

Lau đã bác bỏ chỉ trích rằng Tencent là một kẻ săn mồi nguy hiểm. Ông cho rằng việc bổ sung chức năng tìm kiếm và cập nhật tin tức cho phép công ty sử dụng dữ liệu và trí tuệ nhân tạo để phục vụ người dùng tốt hơn

Sau đó ông mỉm cười và cầm trên tay chiếc điện thoại của mình. Hóa ra Lau cũng đã thấy tấm hình đó. Với đôi chút niềm vui trên khuôn mặt của mình, ông nhanh tay kéo xuống dòng tin WeChat để che lấp nó đi.

Ông Lau tại văn phòng Tencent ở Hong Kong. Ảnh: Bloomberg

Bá Ước

Nguồn Bloomberg