MBA đã không còn hấp dẫn?

Niềm tin cho rằng những bí mật thương mại được dạy trong lớp học dù là lớp học tại trường hay lớp học thực tế ảo vẫn chưa hề có dấu hiệu phai nhạt. Tại Mỹ, có nhiều bằng thạc sĩ trong lĩnh vực kinh doanh hơn bất cứ lĩnh vực nào khác với hơn 189.000 bằng trong năm học 2013-2014 (số liệu mới nhất có được). Không chỉ tại Mỹ, tấm bằng này cũng được săn lùng nhiều nhất trên thế giới. Đa phần là thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA), đào tạo nhiều kỹ năng kinh doanh, một yêu cầu gần như bắt buộc đối với bất cứ ai muốn ra làm ăn. Có khoảng 2/5 CEO trong danh sách Fortune 500 sở hữu bằng MBA.

Tuy nhiên, khảo sát mới đây về MBA lại cho thấy một bức tranh mang màu sắc khác. Sự quan tâm đối với các chương trình MBA toàn thời gian đã suy giảm đáng kể trong những năm gần đây. Lượng hồ sơ xin học tại hầu hết các chương trình đang giảm xuống hoặc chững lại, theo GMAC, hiệp hội các trường kinh doanh. Số liệu từ bảng xếp hạng mới nhất của The Economist về các chương trình MBA toàn thời gian cũng rút ra kết luận tương tự. Cách đây 5 năm, một trường kinh doanh trong bảng xếp hạng của The Economist có thể nhận được 17 hồ sơ  “giành” mỗi một suất học MBA toàn thời gian. Năm nay, tỉ lệ chọi chỉ còn 1 chọi 10.

Chương trình MBA đang bị áp lực từ 2 phía: một là từ các chương trình thạc sĩ chuyên môn, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính hoặc dữ liệu, đang được ưa chuộng; hai là từ các chương trình đào tạo trực tuyến, vốn ngày càng được nâng cao về chất lượng. Học viên thường học chương trình thạc sĩ chuyên môn ngay sau khi lấy bằng cử nhân. Chương trình này đang thu hút những người mới tốt nghiệp; nhiều người trong số đó vẫn còn bị ám ảnh bởi cuộc đại suy thoái ngày trước, muốn có một tương lai chắc chắn hơn nhờ “giấy thông hành” là một tấm bằng đào tạo chuyên môn đặc biệt. Có thể thấy, tỉ lệ thất nghiệp ở những người mới tốt nghiệp gần đây ở Mỹ đang quay trở lại mức của giai đoạn trước khủng hoảng (5,6% so với 5,5%), nhưng tỉ lệ lao động không làm toàn thời gian hoặc làm dưới khả năng chuyên môn thì cao hơn ở mức 12,6% so với 9,6% của năm 2007, theo Viện Chính sách Kinh tế (EPI).

Điều này đã khuyến khích nhiều người tìm cảm giác an toàn trong… việc đi học. Họ học lâu hơn và học sâu hơn để sở hữu một tấm bằng chuyên ngành nào đó. Yulia Kot, sinh viên mới tốt nghiệp 21 tuổi đang chuẩn bị thi lấy bằng thạc sĩ tài chính quốc tế tại HEC Paris, cho biết cô cần một “lực đẩy lớn” trước khi bắt đầu tìm việc trong ngành ngân hàng đầu tư. Bởi việc làm trong lĩnh vực này rất khó kiếm nên cô cần phải có được bằng cấp có tính chuyên môn cao.

Đại dữ liệu (Big Data) là một lĩnh vực nghiên cứu khác đang được quan tâm. Năm ngoái, 94% các trường có cung cấp khóa thạc sĩ trong các lĩnh vực như phân tích kinh doanh đã chứng kiến số hồ sơ xin nhập học tăng đáng kể. Theo Daniel Wright, Phó Khoa Trường Kinh doanh thuộc Đại học Villanova tại Pennsylvania, đó là một lĩnh vực kinh doanh lớn đã giúp “lấy tiếng” cho các chương trình trong trường, khi giới doanh nghiệp nhận thấy chương trình MBA truyền thống không đào tạo các lĩnh vực như số liệu thống kê.

Đối với những sinh viên lấy bằng kinh doanh chuyên môn và sau đó đi làm, rất ít người chịu bỏ công ăn việc làm trong 5 năm để học MBA toàn thời gian. Trong khi đó, các nhà tuyển dụng cũng ít quan tâm đến việc tuyển người có bằng MBA.  Theo các chuyên gia trong ngành, nhà tuyển dụng lao động hiện có 2 nhu cầu chính về nhân sự. Họ đang tìm kiếm những người có kỹ năng lãnh đạo và có thể đưa ra các ý tưởng chiến lược. Đồng thời, họ cũng cần tuyển dụng những sinh viên mới tốt nghiệp có thể thực hiện các công việc phức tạp và cụ thể. Nhà tuyển dụng có xu hướng tìm ứng viên từ các chương trình đào tạo MBA tổng quát đối với nhu cầu đầu tiên và tìm người có bằng thạc sĩ chuyên môn đối với yêu cầu thứ hai.

Đáng chú ý, các nhà tuyển dụng nhắm đến loại bằng MBA tổng quát lại ngày càng chọn người học MBA trực tuyến. Những người học MBA qua mạng từng bị “hắt hủi” vì cho rằng bằng được cấp bởi các “lò” sản xuất bằng cấp, không như những người học MBA tại trường kinh doanh thực sự. Nhưng mọi thứ nay đã thay đổi. Những trường kinh doanh xuất sắc nhất đang cung cấp các chương trình MBA trực tuyến và con số sẽ tăng 9% vào năm tới, theo GMAC. “Chúng tôi cứ tưởng rằng thế hệ millennial được sinh ra trong thời đại kỹ thuật số thì luôn muốn học trực tuyến”, Sangeet Chowfla, Chủ tịch GMAC, nhận xét. Thực ra, thế hệ millennial muốn có được những trải nghiệm đến từ nền giáo dục ngay tại trường. Đối tượng chọn học trực tuyến chủ yếu là thế hệ lớn tuổi hơn, những người vừa đi làm toàn thời gian, vừa muốn theo học MBA trực tuyến, ông cho biết.

Chi phí cao của chương trình MBA truyền thống đặt nó vào thế bất lợi so với chương trình đào tạo thạc sĩ chuyên môn và cả chương trình đào tạo trực tuyến. Học phí đối với chương trình MBA 16 tháng của HEC Paris, chẳng hạn, là 58.000 euro (63.768 USD), so với 31.000 euro của chương trình 1 năm học thạc sĩ tài chính quốc tế. Lợi nhuận trên đầu tư - ROI (trong trường hợp này là mức lương một người nhận được khi đi làm) từ một chương trình MBA truyền thống đắt đỏ đã giảm kể từ cuộc suy thoái kinh tế.

Cũng có một số khóa học trực tuyến tốn kém không thua gì chương trình toàn thời gian. Chẳng hạn như chương trình MBA trực tuyến tại Đại học Bắc Carolina, vốn đứng thứ 22 trong bảng xếp hạng của The Economist, có mức phí tới 105.000 USD, không thấp hơn bao nhiêu so với chương trình toàn thời gian tại trường. Tuy nhiên, hầu hết các khóa học trực tuyến lại rẻ hơn nhiều so với chương trình tại trường. Nhiều sinh viên tốt nghiệp Đại học Bắc Carolina rất “gắn bó” với công việc sau tốt nghiệp, không cân nhắc việc quay trở lại trường để học MBA, nhưng nếu là khóa học trực tuyến thì khác. Michelle Middleton, Giám đốc Điều hành một hãng bảo hiểm tại New York, cho biết 28 năm sau khi tốt nghiệp đại học, việc quay trở lại trường để lấy bằng MBA chưa bao giờ là lựa chọn của cô, nhưng với khóa học trực tuyến, cô đã có thể hoàn tất các chương trình học trên máy bay, tàu lửa thậm chí khi đang ở bãi biển. Công ty đã 2 lần đề bạt cô khi cô theo học khóa này.

Tuy nhiên, nhiều nhà phê bình cho rằng không gì có thể qua được việc đi theo học toàn thời gian tại trường, vì tại đó sinh viên có thể gặp giảng viên trong khoa mỗi ngày và gặp gỡ những bạn bè cùng trang lứa có mối quan hệ rộng rãi. Đó là một điểm mạnh của các trường kinh doanh xuất sắc nhất. Những trường không nằm trong top đầu có thể gặp khó khăn trong việc thu hút học viên học MBA toàn thời gian, nhưng những trường hàng đầu thì không hề thiếu sinh viên theo học.

Với số lượng các khóa MBA trung bình tăng lên trong những năm gần đây, việc theo học MBA tại các trường kinh doanh hàng đầu được xem là một cách “hay ho” để gây ấn tượng với nhà tuyển dụng. Ông Matthew Slaughter, Trưởng khoa Trường Kinh doanh Tuck ở Đại học Dartmouth, vốn nằm trong top 10 trường kinh doanh của The Economist, cho biết vì lý do trên, không gì có thể thuyết phục Trường tung ra một chương trình MBA trực tuyến toàn phần.

Khánh Đoan

Nguồn The Economist