Jeff Bezos: Từ tuổi thơ khó khăn trở thành người giàu thứ nhì thế giới

Hôm thứ Năm vừa qua (27/7), nhà kiêm CEO của Amazon là Jeff Bezos đã có lúc trở thành người giàu nhất thế giới, qua mặt Bill Gates. Sau đó, giá cổ phiếu Amazon đã sụt giảm nhẹ. đưa Bezos quay trở lại vị trí thứ nhì với gia tài 89,3 tỷ USD.

Để lên đến đỉnh cao như ngày hôm nay, Bezos đã có một xuất phát điểm đầy khó khăn. Jeff Bezos sinh ngày 12/1/1964, với cái tên Jeffrey Preston Jorgensen. Cha của ông, Ted Jorgensen, đã gặp và hẹn hò với mẹ của ông, bà Jacklyn Gise, khi cả hai đang còn học cấp 3. Lúc Gise mang thai Bezos, bà mới có 16 tuổi còn Jorgensen thì 18 tuổi. Họ đã bay đến Mexico với khoản tiền bố mẹ cho để làm lễ kết hôn.

Jorgensen làm việc tại một đoàn xiếc với mức lương 1,25 USD/giờ, vì vậy ông không có nhiều tiền. Ông cũng "là một người nát rượu," theo những gì được mô tả trong cuốn sách "The Everything Store" của Brad Stone. Khi Jeff Bezos được 17 tháng tuổi, mẹ ông đã ly hôn với Jorgensen.

Năm 1968, bà Gise tái kết hôn với Miguel Bezos, một người Cuba nhập cư chỉ biết một từ tiếng Anh duy nhất: "hamburger". Jorgensen đồng ý để Miguel Bezos nhận nuôi con trai của mình, và khi 4 tuổi, Jeffrey Preston Jorgensen được đổi tên thành Jeffrey Preston Bezos.

Stone cho rằng thời thơ ấu của Bezos có thể đã góp phần vào tạo ra sự ám ảnh của ông với thành công. Stone viết: "Dĩ nhiên là không ai biết được liệu quá khứ không bình thường có phải là yếu tố tạo cho Bezos sự thông minh, tham vọng và nhu cầu chứng minh bản thân không ngừng nghỉ hay không. Hai nhân vật nổi tiếng khác của giới công nghệ là Steve Jobs và Larry Ellison cũng là con nuôi, và trải nghiệm này được cho là nguồn cảm hứng tạo động lực thành công cho họ".

Lớn lên, Bezos đã trải qua những mùa hè tại nông trại của ông bà ngoại tại Texas. Ông nói trong một bài phát biểu tại đại học Princeton vào năm 2010 rằng: "Tôi đã giúp sửa chữa các cối xay gió, chích ngừa cho gia súc, và làm các việc vặt khác. Chúng tôi cũng đã xem những bộ phim truyền hình dài lê thê vào mỗi buổi chiều, đặc biệt là vào những ngày cuối tuần, đặc biệt là phim 'Days of our Lives'".

Bezos cũng đôi khi đi du lịch đường dài với ông bà của mình.

Ông kể: "Ông bà tôi là hội viên của Câu lạc bộ Caravan, một hội chuyên đi du lịch cùng nhau trên khắp Mỹ và Canada, và cứ vài năm thì chúng tôi lại tham gia đoàn caravan".

Bezos đã liên tục giành điểm cao khi học cấp 3, trở thành thủ khoa của năm đó, và được nhận vào học sớm tại đại học Princeton. Khi còn học đại học, Bezos từng nghĩ ông sẽ trở thành một nhà vật lý lý thuyết.

Nhưng sau đó, khi đi làm trong lĩnh vực tài chính ở New York, Bezos đã nảy ra ý định thành lập Amazon.

"Tôi đã biết một thực tế rằng là tần suất sử dụng Internet đang tăng lên với tốc độ 2.300% mỗi năm. Tôi chưa bao giờ nhìn thấy hoặc nghe thấy bất cứ thứ gì tăng nhanh như thế, và ý tưởng xây dựng một hiệu sách trực tuyến với hàng triệu đầu sách -  một thứ đơn giản là không tồn tại trong thế giới vật chất - đã thu hút tôi", Bezos kể.

Vào thời điểm đó, Bezos chỉ mới 30 tuổi và đã kết hôn được một năm. "Tôi nói với vợ tôi là MacKenzie rằng tôi muốn bỏ việc và đi làm điều điên rồ này, và có thể thất bại vì hầu hết các startup đều như vậy, và tôi không chắc những gì sẽ xảy ra sau đó", ông nói.

May mắn thay, vợ ông không phản đối dự định này.

Bezos kể thêm: "Khi còn là một cậu bé, tôi đã phát minh ra một chiếc cổng tự động đóng, một chiếc bếp chạy bằng năng lượng mặt trời... Tôi luôn muốn làm một nhà phát minh, và vợ tôi muốn tôi được theo đuổi niềm đam mê của mình."

Nhưng không phải ai cũng đồng tình. Sếp của Bezos đã nói với ông rằng, dù việc sáng lập hiệu sách trực tuyến có vẻ là "một ý tưởng hay", nó sẽ phù hợp hơn với những ai chưa có thành công gì trong sự nghiệp.

Bezos cho biết: "Lời khuyên đó đã khiến tôi ngập ngừng, và ông ấy đã thuyết phục tôi nghĩ lại trong vòng 48 giờ trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Đó quả thực là một sự lựa chọn khó khăn, nhưng cuối cùng, tôi vẫn quyết định là phải thử làm tới. Tôi không nghĩ mình sẽ phài hối hận về chuyện đã thử và thất bại. Và tôi nghi ngờ rằng mình sẽ bị ám ảnh cả đời nếu không dám thử. Sau nhiều suy nghĩ, tôi đã quyết định chọn con đường rủi ro hơn để theo đuổi đam mê, và tôi tự hào về lựa chọn đó".

Amazon ban đầu chỉ tập trung vào bán sách. Khi đó, Bezos còn đích thân mang những gói hàng đến bưu điện trên chiếc xe Chevy Blazer 1987 của mình. Bezos nói trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2016 rằng: "Khi ấy, tôi nghĩ có thể một ngày nào đó chúng tôi sẽ có đủ tiền mua một chiếc xe nâng".

Sau đó, Bezos tiếp tục bổ sung thêm mảng kinh doanh băng đĩa nhạc và phim ảnh cho Amazon.

Sau đó, ông đã hỏi khách hàng xem họ muốn được mua sắm thứ gì nữa từ Internet.

"Tôi đã gửi một email tới 1.000 khách hàng được lựa chọn ngẫu nhiên, và tôi đã hỏi rằng ngoài sách, nhạc và phim, bạn muốn mua gì từ chúng tôi? Và danh sách tôi nhận lại là vô cùng dài... Một khách hàng viết rằng: 'Tôi muốn ông bán cần gạt nước  bởi vì tôi cần nó cho xe của tôi'. Đó là lúc giống như có một chiếc bóng đèn lóe sáng trong đầu tôi. Tôi nhận ra rằng mọi người muốn dùng thương mại điện tử để mua sắm mọi thứ".

Bezos nói thêm: "Con người ta thường mong muốn sự tiện lợi. Vì vậy, chúng tôi bắt đầu mở rộng sang tất cả các mặt hàng như điện tử tiêu dùng và quần áo".

Ngày nay, Amazon bán gần như mọi thứ. Từ giấy vệ sinh và hàng tạp hóa đến đồ điện tử, thời trang và đồ nội thất.

Khi Bezos tiến vào một phân khúc sản phẩm mới, ông chưa bao giờ thấy sợ vì khôn gđủ kiến thức chuyên môn.

Bezos nói: "Tôi không bao giờ cảm thất lo lắng khi chúng tôi không giỏi về điều gì đó bởi vì tôi quan niệm, hãy nghĩ nó sẽ hoạt động tốt như thế nào khi chúng tôi trở nên giỏi hơn. Và kinh doanh quần áo là một trường hợp như thế. Có rất nhiều cơ hội. Không ai biết làm thế nào để bán quần áo trực tuyến. Và chúng tôi đã có hàng tấn sáng chế và ý tưởng, và thử làm theo tất cả các ý tưởng đó".

Năm 2003, trong khi phần lớn ngành công nghệ vẫn trì trệ sau khi bong bóng dot-com nổ tung, Bezos đã nhìn thấy trước tiềm năng của Internet. Ông nói: "Tôi nghĩ rằng sẽ còn có nhiều sự đột phá phía trước. Chúng tôi khi đó đang đi rất, rất sớm".

Từ trước đến nay, Bezos vẫn theo đuổi một triết lý duy nhất: Hãy làm điều tốt nhất cho khách hàng.

"Chúng tôi bị ám ảnh về khách hàng, chứ không phải ám ảnh về đối thủ cạnh tranh. Vì vậy chúng tôi luôn tập trung vào khách hàng và dựa theo nhu cầu của khách hàng để tìm ra hướng đi, phát triển các kỹ năng mới trong nội bộ để có thể đáp ứng những nhu cầu trong tương lai của khách hàng", Bezos nói.

Một chiến lược kinh doanh khác của Bezos là "sẵn sàng suy nghĩ về dài hạn".

Ông kể: "Chúng tôi rất vui khi đầu tư vào những sáng kiến mới đầy rủi ro trong vòng từ 5 đến 7 năm, hầu hết các công ty sẽ không làm điều đó. Sự kết hợp của việc dám chấp nhận rủi ro và tầm nhìn dài hạn là điều tạo ra sự đặc biệt của Amazon".

Cuối cùng, Bezos luôn ám ảnh về việc tìm kiếm các vấn đề và giải quyết chúng. Bezos nói: “Bạn cần phải biết tự hào với việc hoàn thiện quá trình vận hành, tìm ra những khiếm khuyết và từ đó nghĩ cách khắc phục chúng. Điều này sẽ tạo ra sự cải thiện từng ngày, hầu hết các công ty thành công đều làm như vậy. Đừng bao giờ để những khiếm khuyết lan rộng ra. Theo quan điểm của tôi, đó là cách để thành công trong bất cứ hoạt động kinh doanh nào”.

Từ ông trùm thương mại điện tử đến đế chế truyền thông

Khi nhu cầu của người dùng thay đổi, Amazon cũng chuyển mình rất nhanh. Việc ra mắt chương trình thành viên Prime, cho phép các hội viên được nhận hàng sau 2 ngày cũng như được xem rất nhiều phim chất lượng cao, là một ví dụ điển hình.

Từ chỗ là một công ty thương mại điện tử, Amazon có rất nhiều lợi thế khi lấn sân sang mảng sản xuất nội dung giải trí. Một trong những series phim được ưa thích nhất của Amazon là "Transparent" đã giành được 8 giải Emmy.

"Một chương trình như 'Transparent' không thể được ra đời trên truyền hình truyền thống, bởi vì nó sẽ đòi hỏi một lượng khán giả lớn hơn nhiều để thành công. (Với kênh phân phối kỹ thuật số) bạn có thể thay đổi quy trình sáng tạo. Bạn có thể thu hút những kịch bản mới lạ. Bạn có thể tạo ra những bộ phim ít thu hút đám đông hơn nhưng cực kỳ lôi cuốn và có ảnh hưởng mạnh mẽ".

Ngoài việc sản xuất các chương trình truyền hình trực tuyến, Bezos cũng lấn sân sang báo chí. Thông qua công ty Nash Holdings của mình, ông đã mua tờ báo Washington Post vào năm 2013 với giá 250 triệu USD.

Bezos cho biết: "Tôi đã mua Washington Post vì nó rất quan trọng... Tôi muốn nó có thể tự duy trì và có lợi nhuận. Và tôi nghĩ đây là chuyện khả thi".

Đế chế của Bezos giờ đây đang có mặt trong đủ nhiều lĩnh vực. Amazon vừa mua lại chuỗi siêu thị Whole Foods với giá 14 tỷ USD, bên cạnh việc sở hữu cửa hàng giày trực tuyến Zappos và dịch vụ livestreaming Twitch chuyên phục vụ giới game thủ. Thông qua quỹ đầu tư mạo hiểm Bezos Expeditions, Bezos cũng đầu tư vào các công ty như mạng xã hội Twitter và cộng ty phần mềm Basecamp.

Dù kinh doanh thương mại điện tử là thứ đã mang đến sự giàu có cho Bezos giàu có, nhưng niềm đam mê lớn nhất của ông lại là không gian.

Bezos nói: "Đây là một giấc mơ thời thơ ấu. Tôi đã yêu thích việc thăm dò không gian và khám phá vũ trụ khi tôi mới 5 tuổi. Tôi đã xem Neil Armstrong đặt chân lên mặt trăng. Bạn không chọn niềm đam mê, mà chính niềm đam mê sẽ chọn bạn. Tôi bị ám ảnh bởi những ý tưởng về không gian, và không ngừng suy nghĩ về nó".

Để đạt được mục đích đó, Bezos đã sáng lập nên công ty Blue Origin, với mục tiêu tạo ra những gói du lịch không gian với chi phí hợp lý.

Bezos nói: "Về cơ bản thì những gì tôi đang làm ngay bây giờ là tận dụng thành công của Amazon và đầu tư sang lĩnh vực khác. Mỗi lần bạn nhìn thấy tôi bán cổ phiếu trên Amazon, là khi đó tôi sẽ đầu tư thêm vào Blue Origin".

Ngoài việc mang lại cơ hội du lịch không gian cho nhiều người, Bezos cho biết ông đang xây dựng cơ sở hạ tầng để tạo cơ hội cho những thế hệ doanh nhân tiếp theo muốn tiến vào không gian.

Ông tuyên bố: "Một ngày nào đó khi tôi 80 tuổi, được nhìn lại cuộc đời của mình và thấy rằng điều ý nghĩa duy nhất mà mình đã làm được là tạo điều kiện để tạo ra sự bùng nổ làn sóng khởi nghiệp trong lĩnh vực khám phá không gian, thì tôi sẽ cảm thấy cực kỳ, cực kỳ hạnh phúc".

Bá Ước

Nguồn CNBC