Bức tranh doanh nghiệp vượt bão COVID-19 trong báo cáo của Anphabe

Ngày 22.10, Anphabe tổ chức Hội nghị Nơi Làm Việc Tốt Nhất Việt Nam 2020, với sự hiện diện của hơn 650 CEO và Giám đốc Nhân sự đến từ các công ty hàng đầu. Tại Hội nghị này, Anphabe đã công bố báo cáo xu hướng nhân sự độc quyền.

1. Doanh nghiệp Việt Nam vượt bão COVID-19

Từ tháng 4 đến tháng 9-2020, Anphabe đã thực hiện kết hợp 4 khảo sát trực tuyến với 71.460 người đi làm, 8 phỏng vấn nhóm lãnh đạo và 30 phỏng vấn HR chuyên sâu để có những góc nhìn đa chiều về tình hình thị trường lao động hậu Covid-19.

Khi COVID-19 ập đến, 40% doanh nghiệp Việt Nam thừa nhận chi phí trả công lao động là gánh nặng lớn nhất tại thời điểm này. Trong 6 tháng kể từ khi COVID-19 bắt đầu, có tới 51% nguồn nhân lực bị ảnh hưởng bởi các hình thức cắt giảm mạnh tay. Cụ thể, 37% người lao động bị giảm lương, 32% nhân sự bị mất việc, 11% nhân viên tại các công ty bị chuyển từ vị trí toàn thời gian sang lao động tự do, thời vụ,...

“Bức tranh cắt giảm” trong 6 tháng đầu năm chưa từng có tiền lệ, diễn ra không chỉ ở những ngành ảnh hưởng nặng bởi Covid-19 như Du lịch/Hàng không, Ẩm thực nghỉ dưỡng hay Ô tô/Phụ tùng... kể cả các ngành có cơ hội phát triển như Bảo hiểm, Nông nghiệp hay IT…  Trong 6 tháng cuối năm, xu hướng “tinh giảm nhân lực theo lộ trình” vẫn diễn ra một cách chủ động để giảm thiểu chi phí trước những biến động khó lường sắp tới.

Song song với việc cắt giảm nhiều doanh nghiệp nhanh chóng chủ động thay đổi để thích ứng, khảo sát của Anphabe ghi nhận 6 xu hướng chuyển đổi đang và sẽ diễn ra mạnh mẽ, cụ thể:

- Làm việc từ xa: Trong tháng giãn cách, 50% người đi làm thực hiện làm việc tại nhà. Đây sẽ trở thành xu thế, vì tính tới tháng 8/2020, khi chính phủ không còn bắt buộc, 30% doanh nghiệp vẫn đang thực hiện hình thức làm việc từ xa.

- Thay đổi yêu cầu về công việc và năng lực: Khi cắt giảm nhân viên hoặc không tuyển thay thế, doanh nghiệp sẽ thay đổi hoặc thuyên chuyển nội bộ các nhân viên còn lại để đảm bảo vận hành suôn sẻ. Cùng với việc tích cực thay đổi cách thức kinh doanh tất nhiên những yêu cầu mới về công việc và năng lực với người đi làm cũng sẽ thay đổi.

- Tái cấu trúc theo hướng phẳng & gọn: 33% đáp viên cho biết doanh nghiệp bắt đầu thực hiện quá trình này quyết liệt hơn và trong thời gian tới con số này sẽ tăng lên 39%.

- Đẩy nhanh chuyển đổi số: Covid-19 chính là yếu tố thúc đẩy chuyển đổi số diễn ra quyết liệt hơn bao giờ hết.

- Học tập trực tuyến - Đẩy mạnh phát triển thị trường mới: Nhiều công ty đã nắm bắt cơ hội để tạo ra doanh thu theo cách mới. Ví dụ như sự xuất hiện của nhiều nhãn hàng FMCG trên những kênh bán hàng trực tuyến thay vì chỉ có mặt ở chợ hay siêu thị trước kia, hay taxi công nghệ và các công ty bán lẻ giới thiệu dịch vụ đi chợ hộ khá thành công…

2. Hướng “thoát hiểm ngoạn mục” từ các doanh nghiệp tiên phong

Câu trả lời về “hướng thoát hiểm ngoạn mục” từ các doanh nghiệp tiên phong là nhờ: Linh hoạt ứng biến nhanh (Agile). Trong đó, có 5 chuyển đổi tiên phong để trở nên linh hoạt, ứng biến nhanh:

a. Chuyển đổi từ “Bộ máy cấp bậc cứng nhắc” sang “Hệ sinh thái sống động”

Trong giai đoạn khủng hoảng, cấu trúc kim tự tháp đã không còn phù hợp vì làm chậm và giảm chất lượng quyết định, dẫn đến nhân viên nội bộ quan liêu, thiếu gắn kết, kìm hãm sự sáng tạo, chủ động và năng suất làm việc. Khi chuyển sang cấu trúc nhóm trao quyền linh hoạt, các công ty này có thể hoạt động theo nhiều nhóm dự án với sự tham gia nhân lực linh hoạt từ nhiều phòng ban và cấp bậc tùy yêu cầu chuyên môn. Nhóm dự án đóng vai trò tự quản, chịu trách nhiệm quyết định từ đầu đến cuối, lãnh đạo chỉ đóng vai trò định hướng và kết nối, tạo điều kiện hành động.

b. Chuyển dịch cơ cấu từ “Định phí cao” sang “Biến phí linh hoạt”

Khi doanh thu “bổ nhào” do ảnh hưởng của Covid-19 và phải gồng gánh hàng loạt chi phí cố định, nhất là chi phí nhân lực vẫn còn nguyên đó, các doanh nghiệp tiên phong đã tìm nhiều cách để chi phí có thể linh hoạt ‘lên xuống’ sát theo doanh thu. Đầu tiên là thay đổi cấu trúc lương, đặc biệt là các vị trí hỗ trợ cho bộ phận bán hàng để chuyển một phần lương cứng thành lương kinh doanh, kết hợp đào tạo để nhóm này góp phần trực tiếp tạo ra doanh thu. Hoặc sử dụng nhân lực chia sẻ dạng làm việc tự do theo dự án, thay vì đầu tư vào nhân viên toàn thời gian.

c. Chuyển đổi từ hoạt động “Dự báo” sang năng lực “Dự cảm, đón đầu”

Khi COVID-19 xảy ra, trong quá trình làm BCP – Kế hoạch kinh doanh không gián đoạn, chúng ta nhận ra rằng khả năng nhìn xa, cảm nhận những tình huống có thể xảy ra và lên kịch bản hành động tương ứng là vô cùng sống còn. Các công ty tiên phong với năng lực dự cảm, đón đầu tốt  có khả năng chuyển đổi cao hơn hẳn, cũng như giảm bớt được rủi ro cắt giảm so với các doanh nghiệp khác.

d. Chuyển đổi số - Từ “Trải nghiệm khách hàng” tới “Trải nghiệm nhân viên”

Các doanh nghiệp tiên phong đã đi trước một bước trong hành trình này. Song song với việc cập nhật công nghệ để liên tục cải tiến các giá trị cho khách hàng, họ đã bắt đầu vận dụng công nghệ để nâng cao trải nghiệm cho khách hàng nội bộ - chính là đội ngũ nhân viên.

Với sự hỗ trợ của công nghệ, doanh nghiệp tiên phong hướng tới cải thiện trải nghiệm nhân viên theo nhiều cách, chẳng hạn như Đơn giản hóa quy trình; Minh bạch hóa thông tin hay Thúc đẩy kết nối hợp tác…

e. Chuyển đổi Văn Hóa – Từ “Nói” đến “Thực hành” tư duy Agile

Một công ty có thể nói rất hay và bắt đầu ứng dụng một số “Thực hành Agile – Thực hành linh hoạt và phản ứng nhanh”, nhưng không đủ để trở thành một tổ chức Agile nếu không cài đặt được Tư duy và Văn hóa Agile cho con người trong tổ chức.

Theo khảo sát Chuyển đổi của công ty tư vấn hàng đầu thế giới Mc.Kinsey, doanh nghiệp nào có khả năng xác định và chuyển hóa những tư duy bám rễ lâu đời nhưng không còn phù hợp cho việc linh hoạt và phản ứng nhanh thì khả năng thành công cho các Chuyển đổi quan trọng khác sẽ gia tăng gấp 4 lần.