Mắt Biếc: Dấu ấn phim Việt trăm tỉ

Hội tụ đủ các yếu tố làm nên thành công của một bộ phim điện ảnh, tình yêu đơn phương đầy nước mắt của thầy giáo Ngạn sẽ là bộ phim kết thúc một năm thành công rực rỡ của phim Việt. Thành công của Mắt Biếc liệu có đủ để các nhà làm phim thiết kế nên “công thức triệu đô” cho phim Việt?

Mở rộng “câu lạc bộ trăm tỉ”

Sau 1 năm tăng trưởng âm vào năm 2018, thị trường điện ảnh Việt đã có bước đột phá ngoạn mục trong năm 2019. Tổng doanh thu của toàn thị trường phim chiếu rạp lên đến hơn 4.000 tỉ đồng, tăng khoảng 25%, trong đó có nhiều kỷ lục mới được thiết lập, cả phim ngoại lẫn phim nội. Các phim bom tấn ngoại tiếp tục thắng lớn với những cái tên quen thuộc. Hầu hết các bộ phim này cũng đều nằm trong top doanh thu cao nhất tại Bắc Mỹ và trên phạm vi toàn cầu như: Avengers: Endgame (285 tỉ đồng), Fast & Furious: Hobbs & Shaw (153 tỉ đồng), Spider-Man Far From Home (113 tỉ đồng), Lion King (92 tỉ đồng)... Đáng chú ý, 2 bộ phim của Hàn Quốc và Thái Lan là Parasite và Friend Zone cũng bất ngờ vượt mốc 50 tỉ đồng.

Nhưng đáng kể nhất là dấu ấn của nhiều phim Việt. Thực tế, phim Việt đang trong giai đoạn chuyển mình rực rỡ, đặc biệt trong giai đoạn hiện tại. Cách đây khoảng 5-10 năm, trung bình 1 năm chỉ có từ 9-10 phim Việt được sản xuất, chiếm khoảng 10% thị phần, rất ít trong số đó đạt doanh thu “trăm tỉ”. Nhưng trong khoảng 5 năm trở lại đây, tổng số phim Việt được sản xuất là từ 30-40 phim mỗi năm, chiếm khoảng 25-30% thị phần toàn quốc. Đồng thời, danh sách phim Việt gia nhập “câu lạc bộ trăm tỉ” ngày càng nhiều.

Vượt mặt phim ngoại, phim Việt gây nhiều ấn tượng về doanh thu trong năm nay với những cái tên như: Cua Lại Vợ Bầu (193 tỉ đồng), Hai Phượng (162 tỉ đồng), Mắt Biếc (160 tỉ đồng), Lật Mặt: Nhà Có Khách (108 tỉ đồng)... Bảng xếp hạng top 10 phim nội ăn khách nhất năm 2019 sẽ có nhiều thay đổi vì Mắt Biếc vẫn đang công chiếu và là cái tên hút khán giả trong dịp đầu năm 2020.

Nhờ có một số bộ phim nội địa đạt doanh thu ấn tượng nên doanh thu của phim Việt tăng từ mức 740 tỉ đồng của năm 2018 lên đến 1.180 tỉ đồng của năm 2019, tức đạt tốc độ tăng trưởng 58% - điều chưa từng có trong lịch sử điện ảnh Việt. Tỉ lệ nội địa hóa vươn lên mức 29% trong tổng doanh thu 4.000 tỉ đồng của toàn thị trường. Đáng chú ý, top 10 bộ phim Việt ăn khách nhất đã chiếm tới 80% doanh thu của toàn thị trường phim Việt. 33 bộ phim còn lại chia nhau con số 20% doanh thu.

Từ thành công của phim Việt có thể thấy thị hiếu của khán giả Việt đối với phim nội địa thay đổi và ngày càng đa dạng hơn. Nếu mọi năm, thể loại phim ăn khách nhất là rom-com (lãng mạn hài), comedy (hài) hoặc comedy-drama (bi hài kịch kiểu gia đình) thì bảng xếp hạng năm nay đã có thêm những thể loại mới như hành động kịch tính (Hai Phượng), kinh dị bi hài (Lật Mặt 4), giang hồ (Chị Mười Ba) hay hình sự giật gân (Chị Chị Em Em)...

Là một câu chuyện tình nhiều nước mắt, không phải ngẫu nhiên mà Mắt Biếc lại sở hữu nhiều kỷ lục đến như vậy. Công chiếu vào đúng dịp lễ Giáng sinh, đây là bộ phim đạt doanh thu 50 tỉ đồng chỉ sau 3 ngày, nhanh nhất trong tất cả các phim Việt phát hành tại Việt Nam. Mắt Biếc bán được 1 triệu vé sau 5 ngày công chiếu, bước chân vào câu lạc bộ 100 tỉ đồng sau 9 ngày công chiếu và sau 13 ngày thì đã có 2 triệu lượt người xem, đạt được mức doanh thu 150 tỉ đồng nhanh nhất sau 18 ngày công chiếu. Với nền tảng này, Mắt Biếc được kỳ vọng sẽ đạt con số doanh thu cao nhất của phim Việt là trên 200 tỉ đồng toàn thời gian công chiếu.

Công thức thành công

Thành công của nhiều phim Việt đến từ chính chất lượng phim tốt, phù hợp với thị hiếu khán giả, nắm bắt được xu hướng của thị trường. “Việt Nam đang cần rất nhiều thể loại phim, thị trường của chúng ta đang thiếu thốn quá nhiều về nội dung. Từ lâu, tôi vẫn nghĩ một bộ phim như Mắt Biếc đang rất cần cho thị trường phim, hy vọng là tôi nghĩ đúng”, đạo diễn Victor Vũ cho biết.

Lấy nội dung từ tác phẩm nổi tiếng nhất của nhà văn ăn khách nhất Việt Nam hiện nay là Nguyễn Nhật Ánh, Mắt Biếc lên phim mang đến cho khán giả không gian tròn đầy của làng Đo Đo, một mảnh đất nghèo của miền Trung với mối tình si của cậu học trò Ngạn dành cho cô gái mang tên Hà Lan.

Sự day dứt trong tình yêu ở Mắt Biếc đẹp đến nỗi, ra mắt độc giả ở lần xuất bản đầu tiên năm 1990, sau 29 năm, với nhiều người đọc, truyện Mắt Biếc của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh vẫn là tác phẩm ám ảnh họ nhiều nhất. Đến nay, tác phẩm ưng ý nhất này của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã được tái bản liên tục, 44 lần với con số kỷ lục 108.000 cuốn. Ở lần in mới nhất, trước thềm ra mắt phim, Nhà xuất bản Trẻ mạnh dạn tái bản 10.000 bản bìa cứng và 50.000 bản bìa mềm, nâng tổng số bản in của Mắt Biếc lên con số 108.000 bản. Một câu chuyện đã chạm đến độc giả gần 30 năm qua hoàn toàn xứng đáng là nền tảng đầu tiên mang đến thành công cho phim Mắt Biếc.

Như chính đạo diễn Victor Vũ công nhận: “Với Mắt Biếc, sự thành công là do nhiều yếu tố. Thứ nhất, tôi nghĩ tự bản thân tác phẩm nguyên tác đã đi vào lòng người, điều này tạo một sự kỳ vọng lớn cho bộ phim. Thứ hai, những gương mặt diễn viên trẻ đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, không khiến khán giả thất vọng. Thứ ba là lối kể chuyện giản dị, trung thành với tác phẩm văn học đã khiến cho Mắt Biếc chinh phục được khán giả nhiều thế hệ”.

Nhà sản xuất Galaxy M&E và November Films chính thức mua bản quyền tác phẩm Mắt Biếc vào ngày 28.4.2016. Đạo diễn Victor Vũ và đội ngũ biên kịch A-Type Machine đã mất 3 năm để hoàn thiện kịch bản chuyển thể Mắt Biếc lên màn ảnh rộng. Để tìm được những bối cảnh ưng ý, đoàn làm phim đã phải di chuyển liên tục giữa các tỉnh miền Trung trong vòng 4 tháng. Đội ngũ thiết kế phải làm việc không ngừng nghỉ trong 5 tháng để chuẩn bị và tái hiện lại tất cả bối cảnh qua 3 thập niên từ năm 1960-1990.

Đáng chú ý là Mắt Biếc khởi động lại sau 3 năm kể từ khi công bố dự án vào năm 2016, bằng hoạt động chọn diễn viên hồi đầu năm 2019. Đây được xem là cuộc casting có quy mô lớn nhất từ trước tới nay, với hơn 1.400 ứng viên tham gia. Đạo diễn Victor Vũ từng thảo luận với ekip là sẽ không bấm máy nếu chưa tìm được dàn diễn viên ưng ý. Qua 5 vòng tuyển chọn gắt gao, ekip của đạo diễn Victor Vũ mới tìm được dàn diễn viên ưng ý với Trần Nghĩa - Trúc Anh - Trần Phong - Khánh Vân - Thảo Tâm.

Có thể thấy, trong khoảng 5 năm trở lại đây, một dấu ấn của nhiều phim Việt là phát hiện ra được các diễn viên mới thông qua tuyển vai. Victor Vũ cũng từng thành công vì dũng cảm giao 4 vai quan trọng trong Tôi Thấy Hoa Vàng Trên Cỏ Xanh (năm 2015) cho các gương mặt nhí là Thịnh Vinh, Trọng Khang, Thanh Mỹ và Lê Vinh...
 Mắt Biếc chính thức bấm máy ngày 18.3.2019, sau 51 ngày làm việc liên tục, đoàn làm phim đã kết thúc ghi hình vào rạng sáng ngày 8.5.2019 tại Quảng Nam. Không có “ngôi sao” nhưng nội lực của diễn viên chính là làn gió mới, tạo sinh khí cho câu chuyện tình nhiều nước mắt này. “Tôi bị chinh phục bởi lối diễn mộc mạc, giản dị và chân thật của dàn diễn viên. Đây là những vai diễn rất khó, rất thử thách nhưng các bạn đã hoàn thiện được vai diễn của mình. Họ là những người trẻ đầy tài năng. Tôi rất tự hào với dàn diễn viên “không sao” nhưng đầy nội lực của Mắt Biếc”, đạo diễn Victor Vũ nói.

"2 in 1": Nghệ thuật - Thương mại

Phim dù không có ngôi sao diễn xuất nhưng lại quy tụ nhiều “ngôi sao” khác: đạo diễn “triệu đô” Victor Vũ, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh và nhạc sĩ trẻ Phan Mạnh Quỳnh. Với Victor Vũ, Mắt Biếc không chỉ là một dự án phim mà còn là cột mốc rất lớn trong sự nghiệp làm đạo diễn của anh khi thành công với một bộ phim lãng mạn không phải là sở trường của mình. Đây là bộ phim hiếm hoi của thị trường Việt Nam xoay quanh một chuyện tình nhẹ nhàng, không giật gân với những cảm xúc chân thành nhất. 

“Tôi ít khi nào băn khoăn phim của mình là phim thương mại hay nghệ thuật. Thực tế, nhiều tác phẩm điện ảnh nằm giữa hai ranh giới, không dễ phân biệt. Theo tôi, một bộ phim phải có đủ hai yếu tố thương mại và nghệ thuật, nghĩa là vừa chinh phục được hội đồng chuyên môn khó tính, vừa thỏa mãn được thị hiếu của khán giả đông đảo, thì mới gọi là thành công thực sự”, đạo diễn Victor Vũ cho biết. Thực tế, Mắt Biếc không chỉ thắng lớn ở phòng vé mà cũng nhanh chóng nhận được sự ghi nhận của giới chuyên môn. Ngày 3.1, tác phẩm của đạo diễn Victor Vũ nhận giải ở hạng mục “Phim điện ảnh xuất sắc nhất”. Nam diễn viên chính là Trần Nghĩa thắng giải “Nam diễn viên điện ảnh xuất sắc nhất”. Tiếp sau đó, ngày 12.1, trong hàng loạt những tên tuổi đình đám của năm 2019 tại đêm Gala WeChoice 2019, Mắt Biếc tiếp tục vượt qua nhiều phim đình đám để nhận giải Phim điện ảnh của năm.

Bộ phim mang hơi hướng lãng mạn, thuần khiết như rất nhiều bộ phim kinh điển trên thế giới đã đi vào lòng khán giả nhiều thế hệ. Mắt Biếc được đánh giá là “mạo hiểm” giữa thị trường phim đa dạng như hiện nay. Tuy nhiên, thành công của bộ phim này cho thấy thể loại tình cảm, hoài niệm, tình học trò vẫn có thể trở thành “bom tấn” phòng vé nếu có sự đầu tư nghiêm túc và hướng đến chất lượng phim.

Trở thành bộ phim Việt đạt 150 tỉ đồng doanh thu nhanh nhất, Mắt Biếc có thành tích ngang với “bom tấn” Avengers: End Game đạt được tại Việt Nam. Phim cũng đứng đầu Top 1 thị trường trong 20 ngày chiếu liên tục. Để có được kỷ lục này, ít ai biết rằng, hiếm có bộ phim Việt Nam được đầu tư rất kỹ về marketing, truyền thông như Mắt Biếc với đầy đủ quy trình: nhà sản xuất tung teaser trailer, teaser OST (nhạc phim) rồi mới dần đăng official trailer, album OST... Chẳng hạn, sự đầu tư công phu của nhà soạn nhạc Christopher Wong dành cho bộ phim nằm ở việc ông và Victor Vũ đã mời cả dàn nhạc giao hưởng Bulgaria thu âm phần nhạc nền. Như mong đợi, phần nhạc phim Mắt Biếc cùng với những cảnh quay tuyệt đẹp đã chạm tới cảm xúc của nhiều khán giả bằng sự da diết, hoài niệm và cả hạnh phúc trong “ký ức tuổi thơ”.

Ở một góc độ khác, thành công của Mắt Biếc cũng có thể nhìn nhận ở các con số marketing rất ấn tượng. Teaser trailer Mắt Biếc được công bố ngày 11.7.2019 đã được 80 fanpage và các group Facebook chia sẻ, đạt được hơn 16 triệu lượt xem trên Facebook và hơn 3,5 triệu lượt xem trên YouTube. Bộ phim liên tục đứng đầu bảng xu hướng với hơn 20.000 tìm kiếm trong ngày trên Google Trending. Mắt Biếc cũng là phim Việt đầu tiên có nhiều MV nhạc phim đều lọt Top Trending YouTube với các thứ hạng cao như: MV Có Chàng Trai Viết Lên Cây đạt Top 5 Trending, MV Từ Đó đạt Top 2 Trending. MV Hà Lan vừa tung vào tối 6.1.2020 cũng nhanh chóng lọt Top 10 Trending và nhiều khả năng sẽ thăng hạng trong các ngày tới.

Các chiến dịch digital marketing - hoạt động tạo hiệu ứng thu hút khán giả mà các nhà làm phim Hollywood chú trọng trong thời gian gần đây - cũng được Mắt Biếc tận dụng tối đa và gặt hái được thành công. Thậm chí, bộ phim thành công đến mức trở thành trào lưu trên mạng xã hội và nhiều diễn đàn, từ phim ảnh, marketing đến công nghệ và trở thành đề tài nóng không chỉ với giới nghệ sĩ, người xem phim mà cả những nhà kinh doanh.

Nhạc sĩ trẻ Phan Mạnh Quỳnh thể hiện phần ca khúc xuất sắc trong phim Mắt Biếc.

“Kịch bản tốt + đạo diễn có nghề + diễn viên “chất” + marketing bài bản”... là công thức làm nên thành công lớn cho Mắt Biếc. Dù công thức không quá bí mật nhưng không phải đoàn làm phim Việt Nam nào cũng có thể tổ chức được. “Tôi chỉ biết mỗi bộ phim đều là những tác phẩm mà mình cảm thấy tâm huyết và chỉn chu nhất. Một bộ phim có thể làm rất tốt nhưng ra ở một thời điểm không tốt, có thể lại không thành món ăn khách. Đó mới là thị trường. Quan trọng biết mình phải tiếp tục cố gắng tìm những dự án xứng đáng để khai thác”, đạo diễn Victor Vũ nhận định. Anh cũng cho biết luôn đặt mục tiêu đầu tiên là đóng góp một phần nào đó cho điện ảnh, để Việt Nam có một nền điện ảnh nhiều thể loại hơn và khán giả có nhiều sự lựa chọn hơn.

Vị “đạo diễn triệu đô” này cũng nói rằng, nhìn vào top doanh thu phim Việt, chúng ta thấy rất nhiều phim ở nhiều thể loại đang đứng ở các thứ hạng rất cao, từ hài, hành động, cổ trang, đến tâm linh hay tâm lý lãng mạn... Điều này chứng tỏ khán giả đang vô cùng chờ đợi và rộng lòng tiếp nhận phim Việt ở mọi đề tài phong phú. Chỉ cần bộ phim được làm chỉn chu và chất lượng thì sẽ đáp ứng được nhu cầu của người xem.