Tiền Trung Quốc "chạy trốn" khỏi phương Tây

Chỉ vài năm trước, thế giới giàu có tràn ngập tiền của người Trung Quốc. Thời điểm mà các nhà đầu tư Trung Quốc vung tiền để thực hiện những thương vụ bom tấn và giành lấy từ những ngôi nhà sang trọng và khách sạn 5 sao ở New York, cho đến một công ty hóa chất của Thụy Sĩ và một gã khổng lồ về người máy của Đức, nay đã qua.

Thay vào đó, các công ty Trung Quốc ngày càng chi tiền cho các nhà máy ở Đông Nam Á và các dự án khai thác mỏ và năng lượng ở châu Á, Trung Đông và Nam Mỹ, khi Bắc Kinh tìm cách củng cố các liên minh ở những nơi đó và đảm bảo quyền tiếp cận các nguồn tài nguyên quan trọng. 

Nước nhận đầu tư lớn nhất của Trung Quốc từ đầu năm đến nay là Indonesia, quốc gia giàu niken, theo ước tính sơ bộ về đầu tư của Trung Quốc do Viện Doanh nghiệp Mỹ (AEI). Niken là một thành phần quan trọng trong nhiều loại pin được sử dụng để cung cấp năng lượng cho xe điện. 

Việc Trung Quốc rút tiền khỏi phương Tây có thể dẫn đến việc tạo ra ít việc làm hơn ở một số quốc gia, đồng thời làm giảm nguồn vốn mà các doanh nhân ở những nơi như Thung lũng Silicon có thể khai thác. Nền kinh tế yếu kém của Trung Quốc đã tước đi một trong những động lực tăng trưởng truyền thống của thế giới.

Nói rộng hơn, sự thay đổi này là dấu hiệu của một thế giới, trong đó toàn cầu hóa đang suy giảm và căng thẳng địa chính trị có nhiều khả năng bùng phát. 

Bất chấp việc Bắc Kinh nới lỏng các hạn chế do đại dịch COVID-19 vào năm ngoái, hoạt động M&A ở nước ngoài của Trung Quốc không thịnh như trước. Giới phân tích cho rằng, một phần nguyên nhân là căng thẳng địa chính trị với Mỹ và các đồng minh, khiến nhiều nước chặn đầu tư từ Trung Quốc với lý do an ninh quốc gia.

Ở Trung Quốc, đồng tiền yếu đi, khu vực tư nhân đang gặp khó khăn và việc Bắc Kinh ngày càng tập trung vào việc xây dựng nền kinh tế trong nước để tăng cường khả năng tự cung tự cấp cũng sẽ làm giảm dòng vốn đầu tư ra nước ngoài, các nhà phân tích cho biết thêm.

Thay vào đó, Trung Quốc có thể sẽ sắp xếp lại các khoản đầu tư để củng cố sự thống trị của mình trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo và xe điện. Điều đó có thể đồng nghĩa với việc tăng gấp đôi đầu tư vào các thị trường mới nổi từ Đông Nam Á đến Trung Đông và châu Phi, khi các chủ nhà máy Trung Quốc tìm kiếm địa điểm để mở rộng hoạt động và tìm kiếm khách hàng mới, còn Bắc Kinh tập trung vào các thị trường giàu tài nguyên.

Ông Derek Scissors, một thành viên cấp cao tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, nói rằng mặc dù nền kinh tế Mỹ không có khả năng bỏ lỡ vốn Trung Quốc quá nhiều, nhưng tiền Trung bỏ đi có thể gây đau đớn hơn cho các nền kinh tế phương Tây nhỏ hơn như Úc, Canada hoặc Hungary.  

Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài gần đây yếu hơn trên toàn thế giới, không chỉ từ Trung Quốc. Trên tất cả các quốc gia, bao gồm cả Mỹ, đầu tư ra nước ngoài đã giảm 14% vào năm 2022 so với một năm trước đó, do lạm phát, lo ngại suy thoái kinh tế và bất ổn thị trường tài chính khiến các khoản đầu tư bị đình trệ, dữ liệu từ Hội nghị Thương mại và Phát triển của Liên Hiệp Quốc cho thấy.  

Nhưng sự suy giảm của Trung Quốc diễn ra mạnh mẽ hơn và kéo dài trong một thời gian dài hơn, đặc biệt là ở các nền kinh tế phát triển, một dấu hiệu của sự tách rời kinh tế khỏi phương Tây. 

Trong khi trước năm 2016, Bắc Kinh tích cực khuyến khích các công ty Trung Quốc đầu tư ra nước ngoài để giúp mở rộng ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc.

Năm ngoái, cơ sở dữ liệu chỉ ghi nhận 13 khoản đầu tư của Trung Quốc vào các nước G-7. Năm 2016, 84 tỉ USD mà các công ty Trung Quốc chi cho các khoản đầu tư vào G-7 chiếm khoảng một nửa tổng số tiền Trung Quốc đầu tư ra nước ngoài.

Theo cơ sở dữ liệu của Viện Doanh nghiệp Mỹ, vào năm 2022, các khoản đầu tư vào các nền kinh tế G-7 đạt tổng cộng 7,4 tỉ USD, tương đương 18% khoản đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc trong năm đó.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Quốc vào châu Âu đạt mức thấp nhất trong một thập kỷ, tương đương 8,8 tỉ USD vào năm 2022, theo Rhodium Group và Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator.

Theo cơ sở dữ liệu của Viện Doanh nghiệp Mỹ, các công ty và tổ chức nhà nước Trung Quốc đã đầu tư tổng cộng 24,5 tỉ vào châu Á, Nam Mỹ và Trung Đông vào năm ngoái, tăng 13% so với năm 2021.

Trong nửa đầu năm nay, đầu tư nước ngoài của các công ty Trung Quốc đạt tổng cộng 29,5 tỉ USD, theo ước tính sơ bộ của Viện Doanh nghiệp Mỹ, chỉ ra một sự gia tăng khiêm tốn trong hoạt động ở nước ngoài khi đại dịch đã qua đi.

Indonesia là nước nhận đầu tư nhiều nhất nhờ có nhiều khoáng sản chiến lược, nhận 17% trong tổng số đó, mặc dù ước tính đó có thể thay đổi với nhiều thông tin hơn về thời điểm đầu tư chính xác.

Có thể bạn quan tâm: 

Trung Quốc xuất khẩu gần 30 tỉ USD thiết bị điện mặt trời

Nguồn WSJ