Băn khoăn đánh thuế bất động sản thứ 2

Nhằm kéo giá nhà đất về sát hơn với túi tiền của những người thu nhập trung bình, nhất là các bạn trẻ trong độ tuổi 20-30, Chính phủ cho biết đang dự thảo điều luật cho phép đánh thuế đối với người sở hữu căn nhà thứ hai trở đi.

Đây là một sắc thuế nằm trong hệ thống Thuế tài sản mà nhiều năm nay Chính phủ, Quốc hội đã nghiên cứu nhưng chưa đưa vào áp dụng. Rõ ràng, sắc thuế này nhắm đến tầng lớp khá giả trong xã hội, nhất là hạn chế phần nào tình trạng đầu cơ trên thị trường bất động sản. Tỉ lệ này hiện chiếm từ 15-30% tổng số người mua nhà, theo thống kê gần nhất của Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA).

Thực tế, đầu cơ cũng góp phần giúp thị trường phát triển hơn, thông tin được phổ biến rộng rãi hơn, đồng thời thúc đẩy tỉ lệ tiêu thụ các sản phẩm trên thị trường theo nguyên tắc cân bằng cung cầu. Tuy vậy, dòng tiền đầu cơ lớn cũng tác động không nhỏ đến thị trường, khiến giá nhà ở tăng cao hơn so với mặt bằng thu nhập trung bình của người dân. Do đó, kiểm soát vấn đề này cũng là việc làm hợp lý.

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, sắc thuế này sẽ góp phần giúp thị trường bất động sản phát triển bền vững, hạn chế đầu cơ và tăng thêm nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Việc đánh thuế đối với người có nhiều nhà ở đã được một số quốc gia áp dụng, nhất là những thị trường có giá nhà đắt đỏ như Singapore hay Anh. Tại Singapore, khi mua bất động sản, người mua sẽ phải trả thuế chuyển nhượng 3%. Nếu mua bất động sản thứ hai trở đi, họ sẽ phải trả thêm mức thuế 7%. Nghĩa là người mua có quốc tịch Singapore sẽ phải trả tổng cộng 10% cho ngôi nhà thứ hai này. Nếu người mua là người nước ngoài, họ phải trả thêm 15% cho ngôi nhà thứ hai. Vì vậy, nguồn thu từ thuế sẽ tăng lên đáng kể.

Tại Anh, năm ngoái nước này đã thông qua việc đánh thuế người mua bất động sản. Theo đó, nếu mua bất động sản thứ nhất, họ sẽ phải trả một mức thuế cơ bản và cộng thêm 3%. Mức thuế cơ bản sẽ dựa trên giá trị của ngôi nhà đó, nhưng việc xác định giá trị nhà khá phức tạp. Mức đánh thuế sẽ khác nhau tùy theo giá trị tài sản.

Trong khi đó, thị trường bất động sản Việt Nam chỉ mới ở giai đoạn đầu của quá trình phục hồi. Một chính sách thuế quá nặng nề có thể sẽ kìm hãm đà phát triển của thị trường, tác động đến nền kinh tế.

Trả lời báo giới, ông Stephen Wyatt, Tổng Giám đốc công ty tư vấn JLL Vietnam, cho rằng hiện có rất nhiều nhà đầu tư mua bất động sản thứ hai trở lên. Vì thế, kiến nghị này có thể làm giảm sức hấp dẫn của thị trường bất động sản thứ hai, ảnh hưởng đến lượng giao dịch. Giải pháp, theo ông Châu, HoREA, là trong giai đoạn đầu nên áp dụng mức thuế suất vừa phải, phù hợp với người mua.

Một sắc thuế tốt sẽ mang lại hiệu quả kinh tế, giúp phân bổ các nguồn lực trong nền kinh tế tốt hơn, hướng vào các khu vực mang lại tác động cao hơn. Tất nhiên, nó sẽ phải đảm bảo được tính công bằng khi áp dụng, trong đó những người giàu, có điều kiện sẽ phải san sẻ trách nhiệm cao hơn so với những người có thu nhập thấp hơn.

Về mặt chủ trương, việc áp dụng đánh thuế ngôi nhà thứ hai trở đi là hợp lý, nhưng để triển khai thực tế là chuyện không đơn giản. Bởi lẽ, khác với hệ thống ngân hàng đã sở hữu kho dữ liệu khá đầy đủ về hồ sơ vay vốn của cá nhân và những người có liên quan, thì thị trường bất động sản vẫn còn thiếu hệ thống thông tin lưu trữ mang tính toàn quốc. Hạn chế này sẽ tốn nhiều thời gian và chi phí để cải thiện nhằm có thể giám sát, tránh hiện tượng lách thuế mà bấy lâu nay vẫn diễn ra khá phổ biến.

Một băn khoăn khác là ai sẽ chịu đánh thuế. Lấy ví dụ, ngoài các cá nhân nhiều khả năng sẽ chịu thuế, các doanh nghiệp hay quỹ đầu tư tín thác bất động sản (REIT) thì sao? Bởi họ cũng có tham gia vào nhiều giao dịch mua bán nhà ở để kiếm lợi, mặc dù các pháp nhân này đã phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.

Vì thế, sẽ cần phải có sự tham gia của các cấp chính quyền và sở ban ngành liên quan, doanh nghiệp địa ốc cũng như công ty nghiên cứu thị trường để xây dựng một hệ thống phù hợp có thể áp dụng vào thực tiễn.

“Theo quan điểm của tôi, chúng ta cần phải nghiên cứu khá kỹ lưỡng về vấn đề này. Chúng ta có thể tham khảo mô hình của Singapore, bằng mức thuế cơ bản hiện hành và mức thuế tăng thêm dựa trên mức thuế hiện hành. Hoặc như Anh, đối với những bất động sản dưới 250.000USD, người mua không cần phải đóng thuế; còn trên 250.000-500.000USD thì áp dụng mức thuế khác nhau. Nhìn chung, có rất nhiều phương án cho điều luật này”, ông Stephen Wyatt trả lời báo giới gần đây.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Huỳnh Quang Hải, nhiều khả năng trong năm 2017 sắc thuế này sẽ chưa thể áp dụng, vì phải có thời gian xây dựng, xem xét kỹ. Nhưng chắc chắn, trong các năm tới, Bộ sẽ chính thức áp dụng chính sách thuế này.

Nguyễn Sơn